اقتصاد و فرهنگ؛
رفتارهای فرهنگی كه كرونا را گسترش می دهند
به گزارش بازار مقاله یك جامعه شناس عقیده دارد: «تفكر مرگ برای همسایه است»، «كمبود اعتماد اجتماعی»، «تصور اسطوره ای از بیماری و سلامت» و «مناسك گرایی در فرهنگ ایرانی» همچون دلایلی هستند كه به بحران شیوع كووید 19 دامن می زنند.
به رغم گذشت چندین ماه از شیوع ویروس کووید ۱۹ و درگیری بیش از پیش بسیاری با این بیماری و فوت درصدی از جامعه، اطلاع رسانی های گوناگون و هشدارهای دولتی، همچنان مسئله ویروس کرونا موضوعی پرمخاطره در کشور است که سازمان و نهادهای مختلفی را به چاره اندیشی برای آن واداشته است.
موضوعی که گاهی به سبب عدم رعایت مردم و جدی تلقی نکردن این هشدارها سبب شده است که این ویروس همچنان تهدیدی خطرناک برای سلامت جامعه بوده و روزانه آمار مبتلایان و فوت شدگان بر اثر آن افزایش یابد.
بی شک یکی از زمینه های قابل تامل و مهم در این مساله زمینه‌ی فرهنگی و بررسی و واکاوی مولفه های موثر فرهنگی در تکرار رفتار پرخطر از جانب مردم است.
موضوعی که می تواند به شناخت و علل زمینه ساز رفتار مردم کمک شایانی کرده و در بهترین حالت رفتارها را به سمتی مناسب تر سوق دهد.
مرگ برای همسایه است
احسان آقابابایی جامعه شناس و عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان در گفت و گو با خبرنگار فرهنگی ایرنا و در تشریح چرایی رفتار مردم در عدم رعایت پروتکل های مراقبتی در برابر کرونا اظهار داشت: این که ما درگیر موج های پشت سرهم کرونا هستیم و نمی توانیم به ثباتی برسیم در بعضی از رفتارهای فرهنگی و شرایط اقتصادی و اجتماعی کشورمان نهفته است.
وی اضافه کرد: ایده و ضرب المثل مرگ برای همسایه است در فرهنگ و زبان ما وجود دارد و مردم همیشه چنین می پندارند که مرگ اتفاقی است که برای دیگران رخ می دهد و وارد کوچه و خانه ما نمی گردد و تا خودشان به صورت صریح و بی واسطه با بیماری و مرگ مواجهه نشوند باور ندارند و همیشه مواردی از این دست را انکار می کنند.
برخی از مردم مسئله ماسک را بعنوان موضوعی سیاسی نگاه می کنند
این استاد دانشگاه افزود: موضوع دیگر کمبود اعتماد اجتماعی یا به عبارتی پارادوکس اعتماد اجتماعی است. اگر اعتماد اجتماعی را به دو شکل عمودی و افقی تقسیم بندی نماییم، می توانیم بگوییم که امروز و در جامعه ما اعتماد اجتماعی عمودی کم و اعتماد اجتماعی افقی زیاد است و این هر دو لطمه زا است.
بی اعتمادی عمودی به این معنا است که اعتماد مردم به دولت کم شده است و مسئله ماسک را بعنوان موضوعی سیاسی نگاه می کنند و بعضی می گویند بدین سبب اگر دولت می گوید که ما باید رعایت نماییم، رعایت نمی نماییم یا به صورت پارانویید می گویند که برای جلوگیری از اعتراضات است که بیماری برجسته و مهم تصویر می شود یا این که حرف های ضد و نقیض را نمی پذیرند و تمامی این موضوعات سبب شده است که اعتماد مردم نسبت به نهادهای پزشکی کم شود.
وی اضافه کرد: در نقطه مقابل، اعتماد اجتماعی افقی به معنای اعتماد فامیل، آشنایان و خویشاوندان زیاد است؛ بر این اساس مردم می گویند می دانیم که این خانواده این مشکل را ندارند پس با آنها رفت و آمد می نماییم و درست پروتکل ها را رعایت نمی کنند.
این موضوع در شهرهای بزرگ به شکل خویشاوندمداری خودش را نشان میدهد که افراد آخر هفته ها با فامیل یا دوستانی که جانشین فامیل شده اند، رفت و آمد می کنند؛ به سبب این که تصور می کنند آنها را می شناسند و به آنها اعتماد دارند؛ در شهرهای کوچک این خویشاوندمداری موجب می شود که آدم ها به همشهریان و هم روستاییانشان اعتماد داشته باشند و چنین تصور کنند که چون شناخت دارند، مشکلی برایشان ایجاد نمی شود؛ چون روابط در شهرهای کوچک و به خصوص در روستاها مبتنی بر روابط خویشاوندی و آشنایی است؛ برخلاف شهرها و این هم عامل دیگری است که در مورد این مساله مطرح است.
تصور اسطوره ای از بیماری و سلامت
آقابابایی اشاره کرد: عامل دیگر تصور اسطوره ای از بیماری و سلامت است. آدم ها نوعی از احساس روئین تن بودگی در وجودشان هست؛ گویی زندگی شان یک زندگی حماسی است و کرونا دشمنی اهریمنی است که وارد شهر وجودی ایشان شده است.
بنابراین این گونه فکر می کنند که بهتر است با این نیروی شر مبارزه کنیم؛ یا شکستش می دهیم و آنرا کنار می زنیم و بعد از آن بیمه می شویم یا می جنگیم و شکست می خوریم و می میریم.
وی اشاره کرد: هردوی این تصورات روئین تن بودگی، در پس خود نوعی از تقدیرگرایی را نهفته دارد؛ تقدیرگرایی ای که نسبت به وجود و هستی دارند و این مساله موجب می شود که مواجهه این مردم با بیماری مواجه ای عقلانی نباشد.
مناسک گرایی، آتشی بر هیزم کووید ۱۹
این عضو هیئت علمی جامعه شناسی در توضیح مورد دیگر که بر عدم رعایت پروتکل های بهداشتی از جانب مردم اثر می گذارد، اظهار داشت: موضوع دیگر که در رفتار فرهنگی ایرانیان موثر است، مناسک گرایی است.
وی اضافه کرد: یعنی انسان مناسک گرا خودش را ملزم به اجرای این مناسک دانسته و در نتیجه برایش دشوار است که از خیر آیین ها بگذرد؛ چه مناسک آیینی باستانی مانند عیدنوروز و چهارشنبه سوری باشد و چه مناسک سنتی مانند عروسی و ختم گرفتن و یا مراسم دینی.
هرچند سفارش های مختلفی در خصوص این عنوان شد که امسال تا می توانید مراسم را در خانه ها برگزار کنید اما این انسان مناسکی و ایرانی خودش را لازم الاجرا و موظف می داند که حتما این مراسم را برگزار کند که اگر برگزار نکند، گویی قسمتی از وجود او ناتمام است.
آقابابایی در تشریح علت آخر، اشاره کرد: دلیل دیگر مسائل اقتصادی است؛ یعنی بعضی از انسان ها در این شرایط مجبور هستند که برای این که دوام و بقا داشته باشند و معیشت خودرا ادامه دهند، پرخطر در روابط اجتماعی ظاهر شوند و چاره ای جز این ندارند.
مثلا بعضی از مشاغل و کسبه و... در طول روز (به خصوص در مناطق گرمسیر که اگر ماسک بزنند کمبود اکسیژن دارند) اساسا نمی توانند با رعایت پروتکل ها کار کنند. درنتیجه مسئله رعایت پروتکل برای بعضی از افراد جامعه به نفی مسائل اقتصادی گره خورده و افراد چاره ای ندارند.
راه حل های این وضعیت چیست؟
این استاد دانشگاه در آخر و در تبیین وضع موجود و راه های برون رفت از آن متذکر شد: ما دو چاره بلند و کوتاه مدت می توانیم دراین زمینه داشته باشیم.
وی افزود: چاره کوتاه مدت این است که دو هفته تعطیلی الزامی بدهیم و بعد از آن ماسک الزامی شود؛ یعنی یک قرنطینه داده شود و بعد از آن بیرون آمدن از خانه مشروط به استفاده الزامی از ماسک گردد.
دولت باید این کار را در اردیبهشت انجام می داد و هرگونه عبور و مرور را منوط به استفاده از ماسک در نظر می گرفت؛ همین طور بستن جاده ها و ممانعت از سفرهای بین شهری در آن دوره کوتاه مدت می توانست اثرگذار باشد.
آقابابایی افزود: در تشریح راهکارهای بلند خروج از این وضعیت باید مبحث افزایش سرمایه اجتماعی را برای جامعه ملحوظ نظر داشت؛ ضمن این که تجمع نهادهای سلامت ذیل یک نهاد مرکزی یکی از موارد لازم الاجرا است.
متاسفانه دائما اخبار متناقض و متکثر زیادی را دریافت می نماییم چونکه متولیان زیادی برای نهادهای پزشکی در سازمان های مختلف و موازی کاری وجود دارد؛ و اینها باید زیر چتر یک نهاد دست به فعالیت بزنند و همپوشانی نداشته باشند.
منبع: marketdoc.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب