با موضوع تصویرگری كتاب های قرآنی كودكان
ارائه مقاله ای بعد از ۱۲ سال
بازار مقاله: مقاله ای بعد از 12 سال در یك نشست تخصصی عنوان شد تا خاصیت های تصویری در كتب قرآنی برای كودكان دبستانی را تبیین كند.
نشست تخصصی بررسی خاصیت های تصویری در كتب قرآنی برای كودكان دبستانی با حضور پریسا شادقزوینی عضو هیات علمی دانشگاه الزهرا(س)، حجت الاسلام غلامعلی حیدری ابهری نویسنده كتاب كودك و پژوهشگر مذهبی و فرزانه زنبقی نویسنده و مترجم كتاب كودك در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات انجام شد.
عضو هیات علمی دانشگاه الزهرا(س) با ارائه گزارشی از تحقیق ۱۲ سال پیش خود با عنوان «بررسی خاصیت های تصویری در كتب قرآنی برای كودكان دبستانی» كه مقداری در آن تغییر داده و آنرا به روز كرده بود، گفت: در این تحقیق مساله مخاطب محوری مورد توجه قرار گرفته است.
پریسا شادقزوینی اضافه كرد: در این تحقیق ۳۰۰ كتاب و نشریه مورد بررسی قرار گرفته و با گزینش ۴۰ سوژه قرآنی به لطمه شناسی تصویری در كتاب های كودكان پرداختم كه چون مورد استقبال واقع نشد، آنرا كنار گذاشتم.
وی اضافه كرد: یكی از بزرگترین معضلات در مدارس این است كه كودكان با علاقه مندی به سمت قرآن نمی آیند. و كودكان معمولا نمی توانند با كلمات قرآن ارتباط برقرار كنند. البته حتی كودكان عرب زبان نیز نمی توانند با آیات الهی ارتباط برقرار كنند. چون ادبیات امروزی آنان با آن زمان متفاوت است.
این مدرس دانشگاه از لزوم گام نهادن در حوزه تصویرگری قرآنی در كتاب های كودك سخن گفت و گفت: در ابتدا باید مخاطب را شناسایی كرد كه در چه رده سنی قرار دارند و بر همین مبنا در این تحقیق، كودكان پنج تا ۹ سال مخاطب من بودند كه در رده دبستان هستند.
وی به این روایت امیرمومنان علی(ع) استناد كرد كه «فرزند زمان خویش باش» و اضافه كرد: اگر كودكی مشغول حفظ قرآن است، بیشتر به سبب لذت بردن از جایزه و مانند آن است و چنین روش هایی در طولانی مدت پاسخ نمی دهد.مفاهیم قرآنی را با زبان غیرمستقیم آموزش دهیم
شادقزوینی اضافه كرد: مفاهیم قرآنی را باید با زبان غیرمستقیم به كودكان آموزش داد. در كتاب های گلستان و بوستان سعدی و داستان های مولوی نیز می بینیم كه خیلی از مسائل به زبان تمثیل و قصه های قرآنی بیان می شود.
وی افزود: كودكان بیشتر از هر چیزی بر روی تصویر تمركز می كنند و تاثیر آن به شكلی است كه حتی در بزرگسالی آنرا فراموش نمی كنند. علاقه كودكان به رنگ و خط كتاب است و از این طریق می توان كودكان را به خواندن كتاب علاقمند كرد. چون ارضای بصری كودكان را رنگ تامین می كند.
این استاد دانشگاه به پروسه یادگیری در روان شناسی هم گریزی زد و اظهار داشت: یادگیری یا درك مفاهیم بوسیله تصویر صورت می گیرد ولی زبان تصویر در جامعه ما شناخته شده نیست.
۷۵درصد فراگیری كودكان بوسیله چشم است
وی به این روایت حضرت علی (ع) هم استناد كرد كه «العلم فی الصغر كالنقش فی الحجر» و گفت: یادگیری كودكان در سنین پایین در واقع موجب می شود تا گنج پنهانی را در لایه های ذهن كودك بنشانیم و تا دوران بزرگسالی آنرا حفظ نماییم.
شادقزوینی اظهار داشت: كارشناسان می گویند ۷۵ درصد فراگیری كودكان بوسیله چشم و ۲۵ درصد بوسیله متن است و این مساله برای روشندلان بوسیله گوش و شنیدن تامین می شود. بر همین مبنا متخصصان آموزش قرآن باید با نیازهای عاطفی كودكان را مورد توجه قرار دهند.
به گفته این نویسنده الگوپذیری در كودكان از طرف خانواده، مربیان، دوستان و فضای مجازی صورت می گیرد و امروز در زمانی به سر می بریم كه از حالت سنت به مدرنیته تغییر اجتماعی می دهیم.
وی اضافه كرد: در داستان نویسی برای كودكان باید به حوصله و انرژی كودك توجه كرد. چون ساختار جسمی (فیزیولوژی) كودكان به شكلی است كه باید غدد ترشحی آنان با دویدن و انجام كارهای هیجان انگیز و پرهیاهو فعال باشد.ناشران به دنبال سود خود هستند
این استاد دانشگاه یكی از بزرگترین مشكلات در عرضه كتاب كودك را در این مساله دانست كه ناشران بیشتر از هر چیزی سود و زیان خودرا محاسبه می كنند و معمولا به محتوای كتاب كاری ندارند.
آسیب های تصویرگری كتاب های قرآنی كودكان
وی به بعضی از لطمه های موجود در تصویرگری كتاب های قرآنی كودكان پرداخت و اظهار داشت: برخی كتاب ها جنبه كاریكاتوری داشته یا طنزآمیز هستند كه اعتبار و ارزش و قداست پیامبران را زیر سوال می برد.
شادقزوینی افزود: در بعضی از كتاب ها روان شناسی رنگ مورد توجه قرار نگرفته است؛ به شكلی كه گاهی استفاده از رنگ ها ترویج خشونت را تداعی می كند.
وی تصویرگری ضعیف را یكی از لطمه های بعضی از كتاب های كودكان برشمرد و اظهار داشت: بعنوان نمونه لباس آدم و حوا در یكی از كتاب ها مربوط به دوران یونان باستان یا رومی هاست و برخی كتاب ها نیز از نظر چاپ و طراحی ضعیف هستند.
به گفته این كارشناس فرهنگی بعضی از كتاب های آموزش نماز بیشتر شبیه كاتولوگ هستند و كودك بعد از یك دفعه دیدن آن، علاقه ای به آن ندارد. بر همین مبنا بیان ساده و مختصر و همین طور استفاده از رنگ هایی كه حس كودك را تقویت می كند، موجب علاقمند شدن كودكان می شود.
چرا استان تهران نمایشگاه قرآن ندارد
جت الاسلام غلامعلی حیدری در ابتدای نشست خواهان تشكیل نشست های تخصصی با سوژه های جزیی تر شد تا بتوان با حضور تصویرگران كتاب های قرآنی كودكان، مشكلات آنان را مورد بررسی قرار داد. وی با انتقاد از عملكرد خبرنگاران و رسانه ها كه در برگزاری چنین نشست هایی سوالاتی مشخص و كلیشه ای را مطرح می كنند، گریزی به مساله سهمیه كاغذ زد و اظهار داشت: یكی از سوالاتی كه خبرنگاران باید دنبال كنند این است كه همه استانها سوبسید كاغذ برای نمایشگاه های استانی می گیرند ولی تهران از این سوبسید و سهمین محروم است در صورتیكه استان تهران به اندازه چهار استان حساب می شود.مواجهه كودكان با زبان عربی صحیح نیست
حیدری با اشاره به روایت «علموا اولادكم القرآن» (به فرزندان خود قرآن بیاموزید) گفت: آیا قرآن همان آموزش روخوانی است؟ هر مدرسه ای كه می روم، می گویند چرا قرآن عربی است. نخستین مواجهه یك مواجهه با كتاب ناشناختنی است در صورتیكه اگر قرآن را با قصه نوح و داستان های جذاب زندگی شروع می كردیم، اینگونه نبود.
وی اشاره كرد: چند سال است كه می گویم چرا نخستین مواجهه كودكان با قرآن به زبان عربی است و معتقدم تا زمانی كه كودك انگیزه یادگیری ندارد، آموزش قرآن فایده ای نخواهد داشت. البته من مخالف روخوانی قرآن نیستم ولی نخستین مواجهه كودك باید یك مواجهه لطیف، جذاب و صمیمی باشد. شما می توانید در سه سال اول برای كودكان قصه بگویید و بعد به روخوانی بپردازید.
این پژوهشگر مذهبی وضعیت حافظ، سعدی، مولانا و فردوسی را در همین ردیف دانست و اظهار داشت: سخنان حكیمانه فردوسی را نمی گوییم و در دانش آموزان انگیزه سازی نمی نماییم.
حفظ قرآن اولویت تربیت فرزند مسلمان نیست
حیدری از عملكرد برخی موسسات و مهدهای قرآنی انتقاد نمود و اظهار داشت: مهدهای قرآن هم امروز مغازه ای شده اند و به تبلیغ حفظ یك ساله و هشت ماه و مانند آن می پردازند. زمانی كه محمدحسین طباطبایی بعنوان یك چهره قرآنی عنوان شد او نیز مانند سایر كودكان بازی می كرد ولی كودكانی امروز فقط قرآن حفظ می كنند.
وی اضافه كرد: به نام طباطبایی مهد قرآن می زنیم ولی باید دقت كنیم كه حفظ قرآن اولویت تربیت فرزند مسلمان نیست و حاضرم با هر كسی احتجاج كنم. در روایات آمده است كه اگر بعد از حفظ قرآن، سوره ای را فراموش كردی، روز قیامت گرفتار حسرت می شوی. تدبر، تلاوت و عمل كردن به قرآن به ما سفارش شده است.
این نویسنده كتاب كودك با استناد به روایتی در تفسیر آیه ۴۱ سوره احزاب «یا ایهاالذین امنوا اذكروا الله ذكر كثیرا» اظهار داشت: ذكر فراوان یعنی این كه اگر به واجب یا حرام خدا رسیدی، در آنجا خدا را یاد كن.
وی با بیان این كه موسسات قرآنی با نگاه قرآنی كودكان را تربیت نمی كنند، اضافه كرد: رهبر معظم انقلاب فرمود ۱۰ میلیون حافظ قرآن تربیت كنید ولی منظور ایشان این است كه شیوه آنرا فرا بگیرند.
ارائه بسته بندی های جدید در كتاب های قرآنی كودكان
حیدری اضافه كرد: از جانب دیگر نباید نگاه تاریخی به قرآن ایجاد شود. قرآن كتاب زندگی است و باید به این نوع جنبه ها توجه بیشتری شود ولی مشكل اینجاست كه داستان های تكراری قرآنی چاپ می شود در صورتیكه در كتاب های مسیحیت برای كتاب آسمانی خود به صدها شكل، كتاب ارائه می دهند به شكلی كه مخاطب خسته نمی گردد و هر بار به مطالعه كتاب های جدید با همان محتوای اولیه می پردازند.
وی افزود: كتاب خانم زنبقی فارغ از محتوای آن یك كار جدید است كه جای تقدیر دارد و باید با بسته بندی های جدید، كارهای تازه انجام داد تا كودكان به مطالعه كتاب های قرآنی علاقمند شوند.
دفاع یا جنگ خندق
این كارشناس مذهبی دقت در واژه ها و محتواهای كتاب های كودكان را نیز ضروری دانست و اظهار داشت: گاهی در كتاب های كودكان كلماتی به كار برده می شود كه موجب ایجاد مساله می شود در صورتیكه باید مساله را حل كرد. مثلا در تاریخ صدر اسلام به جنگ خندق پرداخته می شود در صورتیكه باید بگوییم دفاع از پشت خندق نه جنگ خندق.
وی اضافه كرد: به عبارت دیگر خندق مظلومانه ترین جنگ دوران پیامبر اكرم(ص) است ولی به شكلی بیان می شود كه مسلمانان شروع كننده جنگ بودند یا در جنگ احد توجه نمی نماییم كه فاصله كوه های احد تا مدینه ۲۰ دقیقه است و مسلمانان مجبور به دفاع شدند.
با فضای كتاب ارتباط برقرار كنیم
حیدری درباره قصه های قرآنی خواهان توجه به رویكرد قرآنی در قصه ها شد و اظهار داشت: یكی از اشكالات ما این است كه می گویند ترجمه آیات را بنویسید تا آنرا به قصه تبدیل نماییم در صورتیكه خود ما باید قرآن را بچشیم. من پنج بار صحیفه سجادیه را مباحثه كردم ولی هنوز به نتیجه نرسیدم تا آنرا به كتاب تبدیل كنم. بنابر این تا ما با فضای كتاب گره نخوریم نمی توانیم، كتاب خوبی منتشر نماییم.
برای كودك ساده نویسی كنیم
فرزانه زنبقی نویسنده و مترجم قرآن برای كودكان در این جلسه از لزوم ساده نویسی و استفاده از كلماتی سخن اظهار داشت كه برای كودكان قابل درك باشد.
وی اضافه كرد: توجه به رسم الخط، بیان شان نزول آیات و قصه های قرآن از نكات مهمی است كه باید به آن توجه كرد. چون برمبنای حدیث نبوی كه از قرآن و دوده بعنوان دو میراث گرانبها یاد كردند، ما باید میراث دار پیامبر اكرم(ص) باشیم.
این نویسنده با اشاره به سوژه نزول قرآن و ادامه آن به سخنی از آیت الله عبدالله جوادی آملی استناد كرد و اظهار داشت: این مفسر بزرگ قرآن معتقد می باشد كه تنزیل همچنان ادامه دارد. چون یك سر قرآن نزد خدا و سر دیگر آن دست ماست و نزول به این معنا نیست كه قرآن به پایین آمده و تمام شده باشد بلكه تنزیل ادامه دارد و اگر ما چشم و گوشمان را نبندیم، بر ما نیز نازل می شود.
زنبقی چند راهكار ارائه داد و خواهان دسته بندی مفاهیم، قصه ها و هممچنین شان نزول آیاتی شد كه مناسب قصه گویی هستند و افزود: استفاده از همه رسانه ها از سینما، تئاتر، فضای مجازی نیز موثر است و برگزاری مسابقات و اجرای برنامه های تركیبی و بهره گیری از كتاب، نشریه و سرود به رونق این مساله كمك می نماید.
وی خواهان تربیت و پرورش مربیان توانمند قرآنی و همین طور معرفی نوجوانانی شد كه به شكلی با قرآن آشنایی دارند.
موسسه ای برای حركت پای اسب
مقصود نعیمی ذاكر، مدیر انتشارات لك لك و همسر فرزانه زنبقی با اشاره به برخی مشكلات تالیف كتاب برای كودك در حوزه قرآنی، اظهار داشت: در سفری كه برای خرید فیلم به توكیو داشتم در آنجا با یك آكادمی روبرو شدم كه كار آن فعالیت در زمینه حركت پای اسب بود تا زمانی كه یك كودك اسب می بیند باور كند كه یك اسب چگونه می دود یا چگونه یورتمه می رود.
منبع: بازار مقاله
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب