گزارش تحلیلی مهر؛
علم و فناوری كلیدواژه های مهم رهبری، مطالبه برای جهاد علمی
بازار مقاله: علم و فناوری در سال ۹۷ از مهمترین كلیدواژه های بیانات رهبر معظم انقلاب بود ایشان در سالی كه گذشت بارها و در دیدارهای مختلف بر متوقف نشدن سرعت رشد علمی تاكید داشتند.
خبرگزاری مهر؛ گروه حوزه و دانشگاه: رهبر حكیم انقلاب اسلامی در مهمترین بیانات خود بعد از برگزاری مراسم ۲۲ بهمن ۱۳۹۷ در نقطه عطف گذشت چهل سال از انقلاب اسلامی، در بیانیه «گام دوم انقلاب» خطاب به ملت ایران برای ادامه این راه روشن، به تبیین دستاوردهای شگرف چهار دهه گذشته پرداختند و سفارش هایی اساسی به منظور «جهاد بزرگ برای ساختن ایران اسلامی بزرگ» عرضه فرمودند. نگاهی به كلیدواژه های مهم پیام «گام دوم انقلاب» این بیانیه از سویی حاوی نگاهی جمع بندی شده به تجربه چهل ساله انقلاب اسلامی است و از طرفی مسئولیت مهمی را برای مخاطب اصلی آن جوانان در بر دارد. در بخش بركات بزرگ انقلاب اسلامی؛ یكی از ۷ بركات بزرگ انقلاب اسلامی مبحث علم و فناوری است. به گونه ای كه در این بخش «موتور پیشران كشور در عرصه علم و فناوری و ایجاد زیرساخت های حیاتی و اقتصادی و عمرانی» دومین بركت بزرگ انقلاب اسلامی برشمرده شده است. «هزاران شركت دانش بنیان، میلیون ها تحصیل كرده دانشگاهی یا در حال تحصیل، هزاران واحد دانشگاهی در سراسر كشور، ده ها طرح بزرگ از قبیل چرخه سوخت هسته ای، سلول های بنیادی، فناوری نانو، زیست فناوری و غیره با رتبه های اولین در كل جهان، برجستگی محسوس در رشته های گوناگون مهندسی همچون در صنایع دفاعی، درخشش در رشته های مهم و حساس پزشكی و جایگاه مرجعیت در آن و ده ها نمونه دیگر از پیشرفت، محصول آن روحیه و آن حضور و آن احساس جمعی است كه انقلاب برای كشور به ارمغان آورد. ایران قبل از انقلاب، در تولید علم و فناوری صفر بود، در صنعت به جز مونتاژ و در علم به جز ترجمه هنری نداشت.» در گام دوم و سرفصل ها و سفارش های اساسی در پرتو امید و نگاه خوش بینانه به آینده این بیانیه «علم و پژوهش» نخستین سرفصل است و این مورد نشان دهنده اهمیت روز افزون علم و فناوری در كلام رهبری است. در بخش علم و پژوهش آمده است: «۱) علم و پژوهش: دانش، آشكارترین وسیله عزت و قدرت یك كشور است. روی دیگر دانایی، توانایی است. دنیای غرب به بركت دانش خود بود كه توانست برای خود ثروت و نفوذ و قدرت دویست ساله فراهم آورد و با وجود تهیدستی در بنیان های اخلاقی و اعتقادی، با تحمیل سبك زندگی غربی به جوامع عقب مانده از كاروان علم، اختیار سیاست و اقتصاد آنها را به دست گیرد. ما به سوءاستفاده از دانش مانند آنچه غرب كرد، سفارش نمی نماییم، اما مؤكداً به نیاز كشور به جوشاندن چشمه دانش در بین خود اصرار می ورزیم. بحمدالله استعداد علم و تحقیق در ملت ما از متوسط جهان بالاتر است. حالا نزدیك به دو دهه است كه رستاخیز علمی در كشور شروع شده و با سرعتی كه برای ناظران جهانی غافلگیر كننده بود -یعنی یازده برابر شتاب رشد متوسط علم در جهان- به پیش رفته است. دستاوردهای دانش و فناوری ما در این مدت كه ما را به رتبه شانزدهم در بین بیشتر از دویست كشور جهان رسانید و مایه شگفتی ناظران جهانی شد و در بعضی از رشته های حساس و نوپدید به رتبه های اولین ارتقا داد، همه و همه در حالی اتفاق افتاده كه كشور گرفتار تحریم مالی و تحریم علمی بوده است. اما آنچه من می خواهم بگویم این است كه این راه طی شده، با همه اهمیت اش فقط یك آغاز بوده است و نه بیشتر. ما هنوز از قله های دانش جهان بسیار عقبیم؛ باید به قله ها دست یابیم. باید از مرزهای كنونی دانش در مهم ترین رشته ها عبور نماییم. ما از این مرحله هنوز بسیار عقبیم؛ ما از صفر آغاز كرده ایم. اینجانب همواره به دانشگاه ها و دانشگاهیان و مراكز پژوهش و پژوهندگان، گرم و قاطع و جدی دراین باره تذكر و اخطار و فراخوان داده ام، ولی اینك مطالبه عمومی من از شما جوانان آن است كه این راه را با احساس مسئولیت بیشتر و همچون یك جهاد در پیش گیرید. سنگ بنای یك انقلاب علمی در كشور گذاشته شده و این انقلاب، شهیدانی از قبیل شهدای هسته ای هم داده است. به پا خیزید و دشمن بدخواه و كینه توز را كه از جهاد علمی شما به شدت بیمناك است ناكام سازید.» در همین بخش می توان به موضوعاتی از جمله جوشاندن چشمه دانش، رستاخیز علمی، احساس مسئولیت بیشتر، مطالبه جهاد در علم، ضرورت فتح قله های دانش جهان، رفع عقب افتادگی در علم بعنوان مهمترین كلید واژه ها اشاره نمود. اما در بخش های دیگر سرفصل ها و سفارش های اساسی بیانیه گام دوم انقلاب هم می توان به كلیدواژه های علم و فناوری دست یافت. در بخش سوم با عنوان «اقتصاد» هم موضوعات «مولد شدن و دانش بنیان شدن اقتصاد» و «ورود یك مجموعه جوان و دانا و مؤمن و مسلط بر دانسته های اقتصادی» از مهمترین كلید واژه های این بخش محسوب می شوند.
پیشرفت علمی ایران از كلیدواژه های مهم در بیانات رهبری انقلاب است. در دیدار تعدادی از استادان، نخبگان و پژوهشگران دانشگاه ها در ۲۰ خرداد ۹۷: «پیشرفت های علمی كشور پیشرفت های واقعی است و آن طور كه بعضی ادّعا می كنند، پیشرفت های حبابی نیست؛ ما در نانو پیشرفت كرده ایم، در سلول های بنیادی پیشرفت كرده ایم، در هسته ای پیشرفت كرده ایم، در زیست فناوری پیشرفت كرده ایم، در بخش های مختلفی از پزشكی پیشرفت كرده ایم، در خیلی از بخش های گوناگون پیشرفت كرده ایم؛ این پیشرفت ها واقعی است و وجود دارد.» در مراسم بیست و نهمین سالگرد رحلت امام خمینی (رحمه الله) در ۱۴ خرداد ۹۷: «بسیاری از آرزوهای امام، پس از رحلت امام تحقق پیدا كرد؛ خودباوری كشور، خودكفایی كشور، پیشرفت علمی و فنّاوری كشور، پیشرفت سیاسی كشور، توسعه صفحه نفوذ كشور و جمهوری اسلامی در منطقه ی وسیع غرب آسیا و شمال آفریقا؛ اینها چیزهایی بود كه صورت گرفت و این پیروزی گفتمان امام و راه امام و روش امام بود.» در دیدار نخبگان و استعدادهای برتر علمی در ۲۵ مهر ۹۷: «دیدگاه سوم، مسئله پیشرفت علمی كشور است. ما احتیاج داریم به اینكه از لحاظ علمی پیشرفت كنیم؛ این نیاز قطعی ما است. اگر از لحاظ علمی پیشرفت نكنیم، تهدید دشمنان تمدنی ما و دشمنان فرهنگی و سیاسی ما، تهدید دائمی خواهد بود؛ آن وقتی این تهدید متوقف می شود یا خطرش كم می شود كه ما از لحاظ علمی پیشرفت نماییم. بنده بارها روی این مسئله تكیه كرده ام. الان قریب بیست سال است روی این تكیه می كنم و بارها هم این حدیث شریف را خوانده ام كه «اَلعِلمُ سُلطان»؛ علم، قدرت است.». در دیدار شركت كنندگان در كنگره «نقش شیعه در پیدایش و گسترش علوم اسلامی» در ۲۲ اردیبهشت ۹۷: «ما گفتیم باید مرزهای علم و دانش را درنوردیم و از مرزهای دانش جهانی باید جلوتر برویم؛ باید حركت نماییم و این كار را ان شاءالله خواهیم كرد و جمهوری اسلامی خواهد كرد، [البتّه] برخلاف غرب؛ سنت غربی ها اِمساك است یعنی آنچه را كه دارند، آنچه را كه بهترین یافته های علمی آنها است، این را به كسی غیر از خودشان نمی دهند. بله، آنچه را كه از استفاده از آنها مدت ها گذشته است، آنرا چرا، منتقل می كنند اما پیشرفت های برجسته علمی خودشان را منتقل نمی كنند؛ ما برخلاف سنّت آنها، گفتیم هرچه را كه ما به دست آوردیم، آماده هستیم به برادران مسلمان خودمان در كشورهای اسلامی منتقل كنیم؛ در همه زمینه ها.» نقشه جامع علمی كشور هم از دیگر موضوعاتی است كه در بیانات رهبر معظم انقلاب مرتب بیان شده است. در دیدار تعدادی از استادان، نخبگان و پژوهشگران دانشگاه ها در ۲۰ خرداد ۹۷: «بخشی از نقشه جامع علمی تحقق پیدا كرده، اما همه آن تحقق پیدا نكرده. یكی از اشكالات كه من اتفاقاً در گذشته هم در همین جلسه مطرح كردم، این است كه خیلی از بدنه دانشگاهی ما نقشه جامع علمی كشور را نخوانده اند و اصلاً اطلاع ندارند. این همه روی نقشه جامع علمی كشور كار شده، این همه دانشمند، متخصص، كارشناس علمی و دانشگاهی روی آن كار كرده اند و یك چیز جامع و خوبی پدید آمده، تولید شده؛ خب این نقشه ی جامع باید در دانشگاه تحقّق پیدا كند. چه كسی باید آنرا تحقق بدهد؟ همین بدنه دانشگاهی كشورند دیگر؛ خود اساتیدند؛ اینها بایستی این نقشه جامع را بخوانند، ببینند، بدانند كه چیست، چه خواسته شده در این نقشه جامع علمی و جلسات بحث برای عملیاتی كردن بین استادان و دانشجویان مقاطع تكمیلی بایستی برگزار بشود و ردّ پای آن در محیط های آموزش، در آموزش كشور و پژوهش كشور دیده بشود.» تولید علم هم در دیدارها بعنوان كلیدواژه اصلی كلام رهبر معظم انقلاب عنوان شده است. در دیدار نخبگان و استعدادهای برتر علمی در ۲۵ مهر ۹۷: «توجه كنید كه ما تقریباً یك درصد جمعیت جهانیم -جمعیت كشور ما تقریباً یك درصد جمعیت جهان است؛ پس ازاین رو سهم ما از تلاش های مشترك بشری باید لااقل یك درصد باشد. تولید علم در آخر دوران پهلوی -یعنی آخر این دویست سال كه منتهی می شود به ۱۳۵۷ كه انقلاب مبارك اسلامی به وجود آمده- عبارت است از یك دهم درصد؛ در كشور ما تولید علم در سال ۵۷ كه سال انقلاب است، عبارت است از یك دهم درصد؛ ببینید چقدر ما عقب بوده ایم! این به خاطر بی كفایتی حكمرانان بوده؛ دلیل دیگری ندارد. حكمرانان بی كفایت، دنیاطلب، مادی، وابسته، بی عرضه؛ تكبر می فروختند، تبختر نشان می دادند امّا تا كمر در مقابل بیگانه خم می شدند و به فكر مصالح ملت شأن هم نبودند؛ این وضع كشور ما [بود]. حالا [این] آمارهای تلخ [بوده]؛ البته به فضل الهی، امروز ما بیشتر از سهم خودمان در دنیا تولید علم داریم، یعنی تقریباً حدود دو برابر سهم خودمان. یعنی ما ۱ درصد باید سهم تولید علم داشته باشیم، الان تقریباً ۲ درصد است؛ ۱.۹ درصد تولید علم داریم كه خب چیز خوبی است. البتّه قانع نیستیم، بیشتر از این باید سهم داشته باشیم، امّا سهم ما این است». در دیدار تعدادی از استادان، نخبگان و پژوهشگران دانشگاه ها در ۲۰ خرداد ۹۷: «یكی از مصداق های روشن این است كه ما رویكرد مصرف كنندگی علم را تبدیل نماییم به رویكرد تولید علم. تا كی باید ما بنشینیم مصرف كننده علم دیگران باشیم؟ بنده با یاد گرفتن علم از دیگران هیچ مخالف نیستم؛ این را بارها گفته ام و همه هم می دانند؛ گفتم ما ننگمان نمی كند كه از آن كسی كه دارای علم است یاد بگیریم و شاگردی كنیم؛ ازاین رو بایستی تولید علم بكنیم.» كشف علوم جدید هم از دیگر كلیدواژه اصلی كلام رهبر معظم انقلاب است. در دیدار نخبگان و استعدادهای برتر علمی در ۲۵ مهر ۹۷: «دیدگاه چهارم، جلو بردن مرزهای دانش. امروز دانش در سطح بشری -نه در سطح كشور- در یك مرزهای مشخّصی قرار دارد؛ خب، ما سهم ایفا نماییم در شكستن این مرزها و جلو رفتن، مرزها را گسترده كردن. در این مورد سهم ما در این قرون اخیر بسیار كم بوده؛ می توانیم سهم داشته باشیم...... ما باید مرز اكتشاف و دانش را توسعه بدهیم؛ پس نخبه را از این نظر هم نگاه می نماییم. ببینید! [اینكه] من برای نخبه ارزش قائلم، احترام قائلم، با توجّه به این نگاه ها است. نخبه ما، هم در وضع زندگی، هم در وضع برنامه ریزی، هم در وضع پیشرفت كشور، هم در وضع پیشرفت بشریّت می تواند اثرگذار باشد.» در دیدار مسئولان و محققان ستاد توسعه علوم شناختی در ۳ بهمن ۹۷: «این دانش هایی كه بشر كشف می كند -حالا امروز علوم شناختی، كه اینها جزو كشفیات جدید بشر است؛ یك روزی مثلاً هفتاد هشتاد سال پیش، صد سال پیش، علوم مربوط به اتم و كاركردهای اتم و امثال اینها- هر كدام از اینها یك دریچه ای است كه به روی انسان باز می شود تا عالم وجود را و هستی را كه صُنع الهی است بیشتر بشناسد؛ این یك فتوح الهی است؛ اینها فتوحات الهیّه است؛ ما بایستی از این فتوح الهی استقبال نماییم، استفاده نماییم.» نگاهی به توجه به علم و فناوری در بیانات رهبر معظم انقلاب نشان داده است كه به صورت تقریبی در تمامی بیانات معظم له در طول سال ۹۷ به این مورد توجه شده است.
اول فروردین ۹۷ در اجتماع زائران و مجاوران حرم مطهر رضوی: «اما در مورد كاركردهای مسئولان كشور؛ كارنامه در باب عملكرد اجرایی مسئولان. در باب علم و فناوری، كاركردها خیلی خوب است.» ۱۹ اردیبهشت ۹۷ در دانشگاه فرهنگیان: «یك نكته دیگر، مسئله علم نافع است. علم نافع، آن [علمی] است كه ما را به اهدافمان نزدیك كند، حركت ما را آسان كند، ما را پیش ببرد؛ آن چیزهایی كه در ما روحیه حركت ایجاد می كند، ما را شكوفا می كند، ظرفیت های ما را به فعلیت می رساند، اینها علم نافع است.» ۷ خرداد ۹۷ در دیدار تعدادی از دانشجویان: «انقلاب متوقّف نمی گردد. یك صیرورتی وجود دارد؛ این صیرورت دائمی، به تدریج آن آرزوهای بزرگ را، آن ارزش های والا را، آن آرمان ها را در جامعه تحقق می بخشد. پیشرفت مادی و تمدنی به بركت علم و فناوری؛ این هم یكی از آرمان ها است. یعنی كشور از عقب ماندگی باید نجات پیدا كند.» ۹ تیر ۹۷ در مراسم دانش آموختگی دانشجویان دانشگاه امام حسین (علیه السلام): «اقتدار این است كه یك ملتی از درون بجوشد؛ هم علم را، هم نظامیگری را، هم سازندگی را، هم پیشرفت را، هم عزت بین المللی را برای خود كسب كند. اینها مؤلّفه های اقتدار ملّت ایران است.» ۲ مهر ۹۷ در دیدار مدال آوران كاروان ورزشی ایران در بازی های آسیایی اندونزی: «جبهه استكبار جهانی، از هر پیروزی ای كه ما به دست بیاوریم، عصبانی و خشمگین می شود -چه پیروزی در میدان ورزش، چه در میدان جنگ، چه در میدان علم- در هر میدانی ما پیروز می شویم، آنها عصبانی می شوند» ۱۲ مهر ۹۷ در همایش ده ها هزار نفری «خدمت بسیجیان» در ورزشگاه آزادی: «در جهاد علمی از حول و حوش آغاز دهه ۸۰، جوان ها بودند كه در دانشگاه های مختلف، در پژوهشگاه های مختلف، به ندای مطالبه پیشرفت علمی لبیك گفتند و راه علم و فناوری را به صورت جهشی در كشور باز كردند».
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب