گذار از آموزش مجازی و بازگشت به كلاس؛
آغوش باز دانشگاه ها در طلیعه ماه مهر
بازار مقاله: به گزارش بازار مقاله، در ایام کرونایی، خیلی از دانشجویانی که در میانه راه تحصیل بودند، تحصیلات خویش را به پایان رساندند و از لذت پوشیدن لباس فارغ التحصیلی در جشن دانش آموختگی محروم شدند. عده ای در دانشگاه پذیرفته شدند اما به جای این که شیرین ترین روزهای مرحله جدید تحصیل خود یعنی ترم اول دوران کارشناسی را در کلاس های درس تجربه کنند، پشت سیستم های کامپیوتری سپری کردند. رؤیا و آرزویی که برای همیشه به محاق رفت و فرصتی که هیچ وقت برای آنها محقق نشد.
به گزارش بازار مقاله به نقل از ایسنا، سه سال پیش، هنگامی که اولین فرد مبتلا به کرونا ویروس سندرم حادتنفسی در دسامبر سال ۲۰۱۹ در شهر "ووهان" چین شناسایی شد، شاید کمتر کسی تصور می کرد که جهان با پدیده ای روبرو است که تمام کشورهای دنیا و خیلی از مولفه های زندگی بشری را تحت تاثیر قرار می دهد.
اسفند، ماه آخر زمستان ۹۸؛ کرونا به بزرگ ترین گربه جهان همچون کشورهای دیگر، قدم گذاشت. در اولین روزهای کرونایی، مسؤلان اجرایی وقت کشور تصور می کردند که یک هفته میزبان این ویروس مرگبار هستیم اما این تصور ساده انگارانه، یک رویای شیرین بود. در همان روزهای نخست کرونایی، دولت دوازدهم که مسئولیت اجرایی امور را در دست داشت، در رابطه با تعطیلی یک هفته ای دانشگاه ها تصمیم گرفت اما جبر روزگار این تعطیلی را به درازا کشاند. تعطیلی یک هفته ای، حدود ۱۰۸ هفته طول کشید و چراغ برگزاری کلاس های درس به صورت حضوری تا فروردین ماه سال ۱۴۰۱ خاموش ماند.
آموزش مجازی، تجربه ای نو در ایام کرونایی
در روزهایی که کرونا یکه تاز میدان بود، دانشگاه ها به ناچار به آموزش مجازی روی آوردند. بیشتر از ۲ سال از عمر این شیوه آموزشی می گذرد، غیرمنصفانه است که از تجربیات ارزشمندی که آموزش عالی در این دوران به دست آورد، چشم پوشی کرد. قبل از این که دانشگاه ها شیوه آموزش مجازی را تجربه کنند، استفاده از فضای مجازی بعنوان ابزاری برای پیش برد اهداف آموزشی و تدریس غیر ممکن است. نه تنها استفاده از این شرایط غیر ممکن بود و مقبول واقع نمی شد، بلکه پیشنهاد به کارگرفتن این ابزار با شدیدترین واکنش ها هم همراه می شد.
صرف نظر از مصیبت ها، مشکلات و ناهنجاری هایی نظام آموزش عالی ایران که به واسطه انتشار کرونا در ایران بروز یافته اند، آموزش مجازی بعنوان یک روش و ایزار برای نظام آموزش عالی کشور پذیرفته شد. باآنکه این روش از جانب نظام آموزش عالی پذیرفته شد اما زیرساخت ها و شرایط آموزش مجازی در ایام نخست کرونایی غیرقابل قبول بود. اساتید نمی توانستند وجه تمایز میان دو روش مجازی و حضوری را به خوبی تشخیص دهند؛ عده ای از اساتید همان محتوی درسی دوران حضوری را در شرایط آموزش غیرحضوری بکار میگرفتند که از بازدهی مناسبی برای دانشجویان نداشت. بعضی از اساتید هم بنا به شرایط سنی خود با سیستم های نوین آموزشی آشنایی نداشتند، ازاین رو نمی توانستند که اثربخشی چندانی در کلاس های درس داشته باشند. کسب تجربه در گذر زمان، شرایط را رفته رفته بهتر کرد و آموزش غیرحضوری را به تنها راهکارِ در ایام کرونایی تبدیل شد.
وضعیت روزهای نخست آموزش مجازی با روزهای کنونی قابل قیاس نیست، موضوعی که کارشناسان آموزش عالی بر آن تاکیدمی کنند. به قول دکتر مجتبی شریعتی نیاسر، معاون آموزشی اسبق وزارت علوم، باآنکه آموزش مجازی روند رو به رشدی را تجربه کرده است اما با سایر کشورهای پیشرفته فاصله دارد. این فاصله را میتوان از چند جهت بررسی کرد؛ نخست این که زیرساخت های اینترنتی جوابگوی دانشجو و اساتید که در سرتاسر کشور در این فضا تحصیل می کنند، نیست. در زمینه آموزش مجازی با کشورهای جهان فاصله داریم باید به استانداردهای جهانی نزدیک شویم.
اگرچه نتوانستیم به استانداردهای جهانی نزدیک شویم امابهبود این شیوه در گذر زمان مشهود است.
کلاس های درس، جانی تازه گرفتند
اسفند ماه ۱۴۰۰، طرح بازگشت باردیگر دانشجویان به کلاس های درس به صورت آزمایشی در بعضی از دانشگاه ها اجرا شد؛ مراکز آموزش عالی، این آزمون سخت را با موفقیت پشت سرگذاشتند. به همین دلیل، مسؤلان آموزش عالی کشور برای تصمیم خود یعنی بازگشایی مجدد دانشگاه ها و برگزاری کلاس های حضوری مصمم تر شدند. از زمان انتشار کرونا تا به امروز، دانشگاه ها در فروردین ماه سال ۱۴۰۱ تا آخر نیم سال دوم سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۴۰۱ به صورت حضوری پذیرای دانشجویان مقطع کارشناسی بودند. این طور تصور می شود، که چرخ دانشگاه ها در دوران کرونا به صورت کامل از حرکت ایستاد اما دانشجویان مقاطع تحصیلات تکمیلی که درحال نگارش رساله یا رساله دکتری خود بودند، برای بهره مندشدن از امکانات آزمایگشاهی در دانشگاه ها حضور داشتند. در دوران کرونا، چرخ دانشگاه ها به صورت کامل متوقف نشد بلکه به کندی حرکت می کرد.
بازگشایی باردیگر با انتقاداتی همراه بود
حضور باردیگر دانشگاهیان در مراکز آموزش عالی کشور، حیات را بار دیگر در رگ های دانشگاه ها به جریان انداخت و زیست دانشجویی به معنای واقعی برقرارشد. خیلی از مولفه های زندگی دانشجویان که در دوران کرونا غبار گرفته بودند، غبار از چهره گرفتند و جان تازه پیدا کردند. بازگشایی دانشگاه ها در فروردین ماه سالجاری با واکنش های متفاوتی همراه بود؛ عده ای از حضور باردیگر دانشجویان درکلاس های درس استقبال کردند و برخی نس؟بت به این مورد انتقاداتی واردکردند. منتقدان بر این باور بودند، ترم تحصیلی بر بستر فضای مجازی و به صورت غیرحضوری شروع شده است، به همین دلیل، برگزاری یکباره کلاس های حضوری باعث دوگانگی و برهم خوردن برنامه های آموزشی پیشبینی شده، می شود.
منتقدان بازگشایی دانشگاه ها محدود به کارشناسان آموزشی نبود، گروهی از دانشجویان هم نسبت به بازگشایی باردیگر دانشگاه ها انتقاداتی وارد کردند. شاید بتوان اظهار داشت که انتقاد آنها، ریشه در تغییر سبک زندگی و نحوه حضور در کلاس های دانشگاه ها در دوران کرونا دارد. همینطور تغییر شیوه برگزاری امتحانات آخر ترم به واسطه حضور مجدد دانشجویان در دانشگاه و کاهش میانگین نمرات به واسطه نظارت بیشتر بر عملکرد دانشجویان در زمان برگزاری آزمون از دیگر علل مخالفت دانشجویان برای برگزاری کلاس های حضوری باشد.
انتقادهای مطرح شده ضد بازگشایی رسمی دانشگاه ها کارساز نبود؛ مسؤلان اجرایی نظام آموزش عالی، تصمیم خود درارتباط با بازگشایی دانشگاه ها را اجرا کردند. بدون شک، بازگشایی دانشگاه ها، آثار و نتایج متفاوتی به ارمغان آورد اما شاید ملموس ترین مؤلفه، کاهش افت تحصیلی و نمرات دانشجویان باشد. دانشجویانی که در دوران کرونا با استفاده از راهکارهای نامتعارف نمرات بسیاری بالایی کسب کرده بودند، به واسطه برگزاری امتحانات حضوری نتوانستند نمره های بالایی که در زمان آموزش مجازی به دست آورده بودند، بار دیگر کسب کنند.
مخالفان آموزش مجازی چه دیدگاهی داشتند؟
به طور قطع، آموزش یک رابطه دو سویه است ازاین رو کنش متقابل یادگیرنده و یاددهنده در آن بسیار اهمیت دارد. مخالفان سیستم آموزش مجازی با اتکا بر دوسویه بودن آموزش به شیوه مجازی انتقاداتی وارد می کنند. به قول منتقدان، آموزش با هدف ایجاد یادگیری میان یک آموزش دهنده با یک یا چند آموزش گیرنده همراه با کنش متقابل انجام می شود؛ اگر آموزش با این مولفه همراه نباشد، هیچ فایده و ثمری ندارد. تجربه ثابت کرده است مخالفان آموزش مجازی بر این مورد تاکید می کردند که دانشجویان در کلاس های درس مجازی حضور واقعی ندارند و هیچ ارتباطی میان دانشجو و استاد برقرار نمی گردد.
طبق این تعریف آموزش فقط به آموزش حضوری محدود نمی گردد بنابراین هیچ الزامی وجود ندارد تا کنش متقابل فقط به صورت چهره به چهره باشد به هر حال برقراری کنش متقابل در ایجاد آموزش موفق و کارآمد حائز اهمیت می باشد.
برخی از کارشناسان نظام آموزش عالی بر این باور هستند که الگو و ساختار منسجمی در ایران برای آموزش مجازی تعریف نشده، ساختار آموزش حضوری دارای لزوم ها و خصوصیت های مختص به خود است. به هنگام شیوع کرونا، عجولانه آموزش حضوری را در چارچوب آموزش مجازی پیاده سازی شده است اما به سبب محدودیت زمانی چاره ای جز این کار وجود نداشته است. با عنایت به شرایطی که آموزش مجازی پشت سر گذاشت، حداقل هدف های آن محقق شد.
مهر، درب های دانشگاه ها به روی دانشجویان باز می شود
بر اساس مصوبه ستاد ملی کرونا، دانشگاه موظف می باشند که سال تحصیلی پیش رو را به صورت حضوری برگزار کنند. در بخشی از مصوبه ستاد ملی کرونا که به وزارت خانه های علوم تحقیقات و فناوری، بهداشت درمان و آموزش پزشکی، آموزش و پرورش و دانشگاه آزاد ابلاغ گردیده است آمده، با عنایت به قطعی بودن آموزش حضوری در مدارس و دانشگاه ها، پیش از شروع سال تحصیلی جدید، تزریق نوبت یادآور واکسن برای دانشجویان پیگیری شود.
بازگشایی دانشگاه را نباید محدود به مصوبه ستاد ملی کرونا دانست بلکه دستور آیت الله سیدابراهیم رئیسی، رئیس دولت سیزدهم در بازرگشایی دانشگاه هم غیرقابل کتمان است. دکتر محمدعلی زلفی گل در آیین اختتامیه اجلاس رؤسای دانشگاه ها که در شهریور ماه سالجاری برگزار شد، در رابطه با این مورد اظهار داشت: رئیس جمهور تاکید کرده است که کلاس ها به صورت حضوری برگزار گردد و ما مطیع قانون هستیم.
این سخن وزیر علوم از آن حکایت می کند که دیگر هیچ کلاسی به صورت مجازی برگزار نمی گردد و کلاس های درس به همان شکل سنتی برگزار می گردد. باآنکه اجرای کلاس های حضوری در دستور کار قرار گرفته اما این تصمیم تا زمانی اجرا می شود که شرایط ویژه ای ایجاد نشود.
از پتانسیل فضای مجازی استفاده می شود
انتقال فعالیتهایی که در این بازه زمانی ۲ ساله در دنیای مجازی انجام می شد، به دنیای واقعی؛ به معنای بازگشت کامل به رزگار گذشته نیست، ؛ چون که وزارت علوم، تحقیقات و فناوری درنظر دارد که از بستر فضای مجازی برای آموزش های بیشتر استفاده نماید.
وزیر علوم در رابطه با تجربیات آموزش عالی در دوران کرونا با اشاره به اینکه دانشگاه ها به سرعت توانستند با شرایط کرونایی هماهنگ شوند، اظهار نمود: بسترهای نرم افزاری، سخت افزاری و مغزافزاری از جانب مراکز آموزشی برای برگزاری کلاس های الکترونیکی و مجازی در دوران پاندمی ایجاد شدند. باآنکه ایجاد زیرساخت ها هزینه بر بود اما تجربیاتی که در این دوران به دست آوردیم ذی قیمت بود و باید در دوران پساکرونا به کار گرفته شوند.
وزیر علوم، تحقیقات و فناوری در گفتگویی با خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) تاکید کرده است، با عنایت به این که کلاس ها در سال تحصیلی جدید به صورت حضوری برگزار می گردند، بنابراین باید از تجربیاتی که در ایام کرونا به دست آوردیم به نحو دیگری استفاده نماییم. دانشگاه ها می توانند برای اساتیدی که از فضای مجازی در زمینه آموزش استفاده می نمایند، امتیازاتی قائل شوند. توضیح داد: یک عضو هیئت علمی، تمام جلسات کلاس های خویش را به صورت حضوری برگزار می کند؛ در کنار کلاس های حضوری، جلسات مازاد پرسش و پاسخ را در فضای مجازی برای دانشجویان عرضه می دهد. همینطور این احتمال وجود دارد، اساتید، مفاد درسی عرضه شده در کلاس را ضبط کنند و در بستر فضای مجازی به صورت برون خط عرضه کنند. من از دانشگاه ها می خواهم به اساتیدی که از پتانسیل فضای مجازی برای بهبود آموزش استفاده می نمایند، بسته های تشویقی اعطاکنند. فضای مجازی، ابزاری در دستان اساتید دانشگاه ها برای تفهیم بهتر مطالب است. فضای مجازی می تواند بستر مناسبی برای عرضه برنامه های فوق برنامه و همایش های علمی باشد،
به گزارش بازار مقاله به نقل از ایسنا، به واسطه ظاهرشدن پدیده کرونا در زمستان ۹۸، سبک و شیوه آموزشی جدید در دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی کشور برقرار شد که همچون خیلی از مؤلفه های اجتماعی با واکنش های مثبت و منفی همراه شد. همان فاصله ای که بین مردم در اجتماع حاصل شد، میان دانشجویان و اساتید بقرار شد و بگونه ای که محیط های آموزشی، نوع ارتباط یاددهنده و یادگیرنده، روش تدریس، شکل ارزشیابی، وتعامل و ارتباط چهره به چهره به شدت تحت تاثیر قرار گرفت. تجربه های مثبت و منفی که در آموزش مجازی به دست آمد، راهنمای مفیدی برای ادامه مسیر آموزش در روزهایی شد که روند ابتلاء به این بیماری کاسته شده است. وزارت علوم با استناد به بازگشایی دانشگاه ها در فروردین ماه ۱۴۰۱ و تجربه روزهای کرونایی به این نتیجه رسید که بازگشایی باردیگر دانشگاه ها می تواند بهترین گزینه برای شرایط فعلی نظام آموزش عالی باشد اما در کنار آموزش حضوری از اندوخته ارزشمندی که از دوران کرونا به یادگار مانده است، استفاده نماید.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب