درخشش دو شاعر ملی معاصر بر تارک مکتب مراغه
به گزارش بازار مقاله ایرنا- خواجه نصیر طوسی با ایجاد یک مکتب علمی بزرگ بعد از حمله مغول ها به ایران نه تنها تشیع را بعنوان تبلور اندیشه این مرز و بوم احیا کرد بلکه نهضتی فرهنگی و هنری هم در قلب این مکتب نشاند که نتیجه آن ظهور شخصیت های ملی و بین المللی از آن زمان تا به امروز در مراغه بوده است.
مکتب علمی مراغه که با گردهم آمدن دانشمندان و مفاخر بزرگ ایرانی به دستاوردهای بزرگ و ابداعی رسیده و اروپا را هم در بعضی از زمینه ها همچون در نجوم تحت تأثیر خود قرار داده بود، فرهنگ و هنرش را چنان بر این گستره پهن کرد که علاوه بر جنبه های دیگر هنر همچون کاشی سازی، شاعران شاخصی چون «اوحدی»، «اشراق»، «زین العابدین» و صدها ادیب و عارف دیگر را از این دیار به ادبیات شیعی تقدیم کرد.
«یوسف بیگ باباپور» از مورخان معاصر، آن دوران را این گونه توصیف می کند که «مراغه، مدّت ها مرکز تجمع علما و دانشمندان بزرگ بوده و اساتید و دانشمندان خیلی از اطرف و اکناف عالم در این شهر گرد آمده و به تدریس و تحصیل و ایجاد مراکز و مؤسسه های علمی بسیاری همّت گماشتند تا جایی که مراغه در دوران سلجوقی بخصوص در قرن ششم هجری از موقعیت علمی ممتازی بهره مند شد».
حالا و بعد از گذشت قرن ها از زمان تشکیل مکتب علمی مراغه، فرهنگ و هنر و بخصوص شعرو شاعری این مرز و بوم فقط و فقط به بزرگان ادوار مختلف تاریخی اش دلخوش نکرده و نهضت فرهنگی و هنری مکتب مراغه که بر پایه تشیع استوار است، همچنان شاهد ظهور و بروز شخصیت هایی ملی چون «میرزا حسین کریمی مراغه ای» و «حیدر عباسی» است که نشان درجه یک هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را هم بر سینه پرافخارشان می بینند.
«کریمی» شاعر مردمی با شهرت منطقه ای
«کریمی» شاعری مردمی با شهرتی منطقه ای است که عشق به خاندان و نظام مقدس جمهوری اسلامی در اندیشه هایش موج می زند و بعضی از اشعارش حتی در جمهوری آذربایجان و دیگر کشورهای ترک زبان منطقه هم طرفدار دارد.
تا جایی که رهبری درباره ایشان فرموده اند: استاد کریمی مراغه ای در جای جای اشعار طنز خود، مواد مخدر و آلودگی جوانان را که سوغات دولت های جهانخوار برای کشورمان بوده، به باد انتقاد گرفته و به بی تحرکی ملت و دولت حاکم رژیم گذشته اشاراتی بس آگاهانه کرده است؛ در هر ورقی از «رنگارنگ» استاد کریمی، مطلبی تازه و فکری بکر به چشم می خورد.
رئیس اداره فرهنگ و ارشاد مراغه در مورد استاد کریمی مراغه ای این گونه می گوید که «ایشان متولد ۱۲ مرداد ۱۳۱۰ در مراغه است و در کنار پدر ادیب و شاعر خود، «محمدعلی ذاکر مراغی»، قرآن، فن شعر و تحصیلات مقدماتی را فراگرفت.
«احمد دادرس فیاض» گفت: قریحه و طبع ذاتی از همان دوران نوجوانی از وی شاعری ممتاز ساخت و با تخلص «کریمی» بیشتر از ۳۰۰ هزار بیت شعر طنز و مرثیه به زبان های ترکی، فارسی و عربی سرود.
وی اضافه می کند: مجموعه «رنگارنگ» کریمی در ۱۷ جلد اشعار طنز وی را شامل می شود و علاوه بر آن آثار بسیاری در زمینه نوحه و مرثیه دارد که تعداد آنها به بیشتر از ۲۰ جلد می رسد.
به قول وی از آثار مرثیه استاد کریمی میتوان یه «شعله آه»، «سحاب اشک»، «سوغات کربلا»، «دریای اشک»، «زیارتنامه»، «خیمه گاه کربلا»، «چهارده معصوم» و «توشه عتبات» اشاره نمود.
رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی به اعطای نشان درجه یک هنری در رشته شعر آیینی به کریمی مراغه ای در سال ۱۳۹۹ اشاره می کند و ادامه می دهد: اعطای این گواهینامه در جلسه ۴۴۲ شورای ارزشیابی هنرمندان، نویسندگان و شاعران کشور که در تاریخ ۲۰ اسفند ۱۳۹۸ تشکیل شد، به تصویب رسید.
«یونس مروارید» هم در کتاب مراغه که در دهه ۷۰ شمسی انتشار یافت، درباره میرزا نوشته است: «زندگی او در بین توده مردم و آشنایی وسیع وی با افکار، آرزوها و خواسته ها و دردهای مردم، شعرش را از محتوایی مردمی سرشار کرده و همین توجه به دردها و مسایل مردم کوچه و بازار سبب شده تا انتشار نخستین مجموعه شعرش با استقبال گسترده مواجه شود.
در ادامه این توصیف آمده است: استاد کریمی دردها و مفاسد جامعه را به وجهی عریان و با محتوایی سرشار از حقیقت در چارچوب طنز بیان می کند؛ ارادت قلبی او نسبت به خاندان ائمه اطهار هم باعث شده است تا قسمتی از شعار خویش را درباره شهدای کربلا بسراید.
کتاب ارج نامه استاد میرزا حسین کریمی مراغه ای هم در سال ۱۳۹۵ توسط «محمدحسین قابل نژاد سردرودی» در شهر مراغه رونمایی گردید که اثر قطور از جنبه های مختلف شخصیتی استاد کریمی است.
«حیدر عباسی» شخصیتی جامع الاطراف
حیدر عبّاسی، متخلّص به «باریشماز»، در دوم اردیبهشت ماه ۱۳۲۲ خورشیدی در مراغه به دنیا آمد؛ وی مدرک کارشناسی خویش را در رشته‌ی زبان و ادبیّات انگلیسی دریافت کرد اما علاوه بر ترجمه‌ی متون از زبان فارسی و عربی به ترکی آذری و سرودن شعر و نگارش نمایشنامه و داستان، به هنرهایی چون نقّاشی، حکّاکی و خوش نویسی هم می پردازد.
همچون آثار استاد عباسی میتوان به کتاب های «نغمه داغی»، «چاغیریلمامیش قوناقلار»، «اودوملو دیره ک»، «دارت‍ی‍ل‍م‍امیش دن‍ل‍ر»، «شرح ان‍ور؛ ترجمه و تفسیر مثنوی معنوی به تُرکی»، «نهج البلاغه نین تورکجه ترجمه سی»، «گ‍ولندده ه‍رزام‍ان»، «سَس »، «دووارلار»، «دوْردلوکلر»، «وَال‍ع‍ص‍ر»، «تبّت یدا»، «نَمی از یَم»، «ایشارانتی لار»، «کعبه و قانلی اذان»، «هفتاد بند استغفار»، «حبل ممدود»، «شب های حرا» و «ره آورد سفر» اشاره نمود.
اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی مراغه در ۱۵ و ۱۶ آذرماه ۱۳۹۶ هم کنگره سراسری استاد حیدر عباسی را با هدف پاسداشت سال ها تلاش وی در عرصه فرهنگ و ادب برگزار کرد که پیش زمینه اعطای گواهینامه درجه یک هنری به ایشان بشمار می رود.
رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی مراغه پیش از این در مورد ابعاد شخصیّت هنری استاد عبّاسی به خبرنگار ایرنا می گوید که با توجّه به فحوای آثار استاد، وی را عقیده بر این است که هر شاعری که بخواهد در جرگه‌ی «الشُّعَراءِ هُمُ الغاوُون» نبوده و در وادی کلماتِ بیهوده سرگردان نباشد، مجبور است «باریشماز» یعنی آشتی ناپذیر باقی بماند.
احمد فیاض ادامه می دهد: به عقیده استاد عباسی شاعر باید با «إنَّا لِلّٰه» سفر شعری خویش را آغاز و در «إلَیهِ راجِعُون» خاتمه بدهد؛ «باریشماز» یعنی هیچ موجودی به غیر خدا لایقِ سجده نیست.
وی اضافه می کند: تفسیر «باریشماز» یعنی این فرازی از زیارت عاشورا که می فرماید: «اِنّی سِلْمٌ لِمَنْ سَالَمَکُمْ وَ حَرْبٌ لِمَنْ حَارَبَکُمْ إِلی یَوْمِ الْقِیامَهِ»؛ «باریشماز» یعنی کسی که غیرِ «هُو» را طلاق داده است.
گردآورنده کتاب هفت دهه آثار هنری استاد عباسی هم باتوجه به شناختی که از شخصیت جامع الاطراف ایشان بخصوص دیدگاه های عرفانی اش دارد، بیان می کند: ایشان زاده ورائوی مراغه و اندیشه اش همزاد نور برون جهیده از تاریخ کهن آن است.
محمد مشتری ادامه می دهد: آذربایجان در کنار خراسان بزرگ و غرب جهان اسلام یکی از تاثیرگذارترین مناطق جغرافیای اندیشه عرفانی در دوران مختلف تاریخی است که کمتر در پژوهش های حوزه علم عرفان اسلامی بدان پرداخت شده است؛ به منظور گسترش و تعالی این امر و تکمیل خلاءهای موجود باید ارتباط معناداری با گذشته و سنت عرفان اسلامی در این منطقه ایجاد کرد و غبار غفلت را از آن زدود.
«برای تحقق این امر و خلق الگوواره این مورد باید از بررسی شخصیت های شاخص و وجوه عرفانی آثار ایشان بهره جست؛ این شیوه یکی از برجسته ترین روش های پژوهش به شمار می آید بنابراین بررسی و تحقیق ابعاد اندیشه های عرفانی در آثار نظم و نثر حیدرعباسی و انعکاس آن در آثار هنری وی پیشنهاد می شود».
به قول «مشتری» عباسی اهل معرفت و معرفت شناس شهیر، عرفان پژوه معاصر ایرانی، اهل مراغه است که آثار و ابعاد اندیشه وی در تاریخ معاصر عرفان اسلامی بررسی خواهد شد.
وی ادامه می دهد: گزارش های معطوف به هفت دهه حیات وی در تبیین زوایا و مراحل تطور اندیشه عرفانی وی، در زندگی، آثار و نقاط عطف آن تا ارتباطش با نگاههای عرفانی در سنت ایرانی- اسلامی و همینطور نمود و ظهور معرفت در آثار نثر، نظم و تجسم های هنری قابل مداقه است.
«اساس مبحث شناخت «عباسی»، خرد عرفانی نهفته در آثارش، شیوه سلوک اجتماعی، روش و محتوای تدوین کتب طبع شده توسط وی است؛ ایشان یکی از شارحان، محققان و مترجمان معاصر امهات کتب عرفانی همانند مثنوی معنوی و ادعیه عرفانی همچون هفتاد بند استغفار و دعای صباح است.
علاوه بر آن، آثار مستقل ایشان در حوزه نظم و نثر عرفانی با رویکرد غالبا اجتماعی، متناسب با فرهنگ عامه و بومی حائز اهمیت برای پژوهش می باشد و آنچه لزوم ساختارشناسی در آثار عباسی را تایید می کند، تسلط او به ادبیات و متون در چند زبان زنده دنیا چون عربی، انگلیسی، روسی و ترکی و گاها کردی و فرانسوی است که مطالعه و مداقه در ادبیاتِ معرفت محور آنها و برداشت های عرفانی از این متون، آثار وی را نقطه اتصال ادبیات عرفانی ایرانی با سایر فرهنگ ها کرده است.
در کنار این مورد عمق و بسط مطالعه وی در سنت عرفان اسلامی و تاریخ این علم او را پل ارتباطی بین گذشته و دوران معاصر می سازد یعنی علاوه بر آغازگری و بیان های جدید معاصر هیچ وقت از اصالت سنت عرفان اسلامی خالی نبوده است.
این نقاط عطف در روش شناسی آثار «باریشماز» سبب می شود خرد حاصل از اندیشه و آثار وی ارزش شاخص قرار دادن و پژوهش عرفانی را داشته باشد.
تعمق و تحصیلِ حاصل از قرآن و حدیث و سایر کتب مقدس و ادعیه ائمه(ع) و بیان معاصر و لطیف از آنها با در نظر گرفتن جغرافیاهای زمان، مکان و شخص، همینطور تکیه بر درک و فهم از فرهنگ، فولکلور و شناخت جامعه، نمایانیِ نُوی از بازخوانی معرفت محور، مبتنی بر اندیشه و خرد ایرانی را محقق می سازد.
جنبه دیگر شخصیت حیدر عباسی تسلط وی بر انواع هنرهای تجسمی است که بازتابی از رویکرد خرد و اندیشه معرفت محور اوست که ظهور تفکر معنوی و تلقین تربیت عرفانی را برای مخاطب اثرش به ارمغان می آورد؛ ازاین رو وی در خوشنویسی، نقاشی، حکاکی، مجسمه سازی و گچ بری و کار برروی فلز تبحر داشته و از آنها بعنوان زبان اندیشه خود در کنار مکتوبات نظم و نثرش، بهره جسته است.
ناگفته هایی از استاد عباسی که باید گفته شود
«مشتری» با اشاره به ناگفته هایی از استاد عباسی که باید گرفته شود، آنها را این گونه دسته بندی می کند که « ایشان بعنوان شارح معاصر مثنوی معنوی به شمار می آید و شرح وی در کشورهای همسایه و خصوصا ترکیه آشناست ولی در ایران هنوز پژوهش در این عرصه صورت نگرفته است».
« شروح عرفانی ادعیه مقدسه حدودا منحصر به فرد است و تابحال به شرح عرفانی این ادعیه اقدامی به عمل نیامده است؛ این شروح از این منظر شایان توجه و معرفی است».
«کمبود پژوهش های عرفانی در منطقه مراغه که شاید فتح بابی در مبحث عرفان پژوهی در این منطقه و اقمار تاریخی آن به وجود آید».
«ترجمه نهج البلاغه به ترکی آذربایجانی توسط استاد عباسی اتفاقی بی نظیر در این حوزه می باشد که همت برگردان خط لاتین و کریل آن صورت نگرفته است».
به گزارش بازار مقاله به نقل از دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در مورد مکتب علمی مراغه « خواجه نصیرالدین طوسی در دورانی که مغول همه آثار اسلامی و کتابخانه ها را نابود می کرد، نقش به سزایی در پیشگیری از این امر و احیای تمدن اسلامی داشت و همچون خدمات او پس از غارت مغول عبارت است از انجام کارهای علمی و فرهنگی و نگارش کتاب های ارزشمند، پیشگیری از به آتش کشیدن کتابخانه بزرگ حسن صباح در قلعه الموت به دست مغولان، نجات جان دانشمندان، مسلمان شدن مغولها و پیشگیری از تهاجم آنان به کشورهای مسلمان، تاسیس رصدخانه و تجهیز کتابخانه بزرگ در مراغه.
معاون استاندار آذربایجان شرقی و فرماندار ویژه شهرستان مراغه روز گذشته به دیدار این شاعران ملی رفت و بار دیگر درخشش این دو شاعر ملی معاصر بر تارک مکتب مراغه را در ذهن ها زنده کرد.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب