گرفتار لفظ بسندگی نشویم
استاد حوزه علمیه اصفهان با استناد به روایتی هشداردهنده از امام رضا (ع) درباره رفتارهای انسان اظهار داشت: در زندگی باید مراقب باشیم که گرفتار لفظ بسندگی نشویم و فکر نکنیم که با الفاظ می توانیم به مقصد برسیم.
امام رضا (ع) فرمود: هفت چیز است که بدون هفت چیز دیگر مسخره آمیز است. کسی که به زبان خود استغفار کند اما در دلش (از گناه) پشیمان نباشد؛ کسی که از خدا بهشت بخواهد امّا در مقابل سختی ها شکیبا نباشد؛ کسی که خواستار موفقیت باشد امّا نکوشد؛ کسی که جویای دوراندیشی باشد امّا احتیاط نورزد؛ کسی که از آتش دوزخ به خدا پناه برد امّا خواهش های دنیایی را رها نکند، کسی که خدا را یاد کند ولی برای دیدار او نشتابد و هر کسی که مرگ را یاد کند ولی خودش را برای مرگ آماده نکند.
حجت الاسلام محمدمهدی زارعی گلپایگانی در گفت و گو با خبرنگار معارف ایرنا عنوان کرد: ماه ذی القعده ماهی است که منصوب به امام رضا (ع) است. در یازدهم این ماه ولادت آن حضرت واقع شده و به نقلی شهادت آن حضرت در بیست و سوم این ماه است. باید تلاش نماییم تا کلام و مفاهیم منتقل شده از آن حضرت را بفهمیم که از ائمه نقل شده «منزلت افراد به ما با میزان معرفت آنها به فرهنگ و کلام ما فهمیده خواهد شد».
وی اضافه کرد: حدیث معروفی از امام رضا (ع) نقل شده که نسبت به پوچ بودن بعضی رفتارهای ما بسیار اخطار دهنده است و اگر این رفتارها را اصلاح نکنیم، این رفتارها مایه پوچ بودن زندگی ما و تمسخرآمیز بودن زندگی خواهد بود. امام هشتم(ع) به زیبایی به هفت یاد شده می کنند که اگر هفت مبحث بدون هفت چیز اتفاق بیافتد، شاید به تصور ما پرارزش باشد ولی نه تنها ارزشی ندارد بلکه ما خودمان را استهزا کرده ایم.
با زبان عمل، خویش را تحقیر نکنیم
این پژوهشگر مذهبی درباره استهزای خود اظهار داشت: گاهی با الفاظ و کلماتمان، خودمان را کوچک نمی نماییم یا به تعبیری دیگر به خودمان خدشه وارد نکرده و به خودمان نسبت پوچ گرایی و بی عقلی نداده ایم ولی عمل ما فریاد می زند که رفتار ما بی معنا و پوچ است. به قول نویسنده ای من می خواستم صدای تو را بشنوم ولی صدای عملت به قدری بلند بود که اجازه نداد بفهمم چه می گویی.
وی افزود: در واقع امام رضا (ع) می فرماید با صدای عملتان به تمام عالم وجود اعلام می کنید که خودتان را به تمسخر گرفته اید و با زبان عمل، خودتان را تحقیر می کنید و آن هفت جایی است که باید هفت حقیقت دیگر همراه آن باشد تا روح اصلی این هفت مبحث مطلوب ما محقق شود. ما این هفت واقعیتی که مورد نیاز است را به جا نمی آوریم و با زبان عملمان خودمان را تحقیر می نماییم و به خودمان نسبت بی عقلی و پوچ گرایی می دهیم.
با حلوا حلوا گفتن دهان شیرین نمی شود
زارعی اضافه کرد: نخستین مورد این است که انسان با زبانش استغفار کند ولی با قلبش پشیمان نباشد. پشیمانی قلبی بسیار مهم می باشد ولی وقتی تصور نماییم که گفتن به زبان کافی است، چنین نگرش اشتباهی سبب می شود تا فکر نماییم زبان، مهم می باشد در حالیکه با حلوا حلوا گفتن، دهان شیرین نمی گردد. مقرر است تلفظ بخشی از کار باشد. یعنی استغفار را از زبانم جاری می کنم تا بتوانم خاشعانه تر به درگاه الهی بیایم. وقتی به زبان می گویم خدایا مرا ببخش یعنی از آن مرحله ای که در دلم بوده، می خواهم یک مرحله جلوتر بیایم و یک مرحله مستحکم تر آنرا ابراز کنم. این زبان بطور قطع کافی نیست و اصل کار، دل است.
این استاد حوزه اضافه کرد: وقتی یک نفر که هنوز در دل پشیمان نیست، به زبان استغفار می گوید در واقع خویش را بعنوان یک انسان نادان معرفی می کند و خویش را به استهزا می گیرد. چون اصل کار، قلب است و آنجا باید پشیمانی اتفاق بیافتد و تا زمانی که پشیمانی اتفاق نیافتد، توبه معنا ندارد. وقتی می گویند استغفار کنید و ذکر استغفار را زیاد بگویید، در واقع مقرر است با این زبان و با این مرور به ندامت قلبی هر چه بیشتر دست پیدا نماییم و این واقعیتی است که باید به یاد داشته باشیم. شهید محراب آیت الله دستغیب در تفسیر اعوذ بالله من الشیطان الرجیم می گوید، گفتن استعاذه به تنهایی کافی نیست بلکه باید خویش را در این پناهگاه قرار دهی و گرنه هر چه به زبان بگویی فایده ندارد.
زارعی اضافه کرد: ثامن الحجج (ع) فرمود هر کسی از خدا توفیق بخواهد ولی تلاش نکند، این هم نوعی استهزاء است. توفیق یعنی اینکه خدا اسباب و شرایط را با هم وفق دهد و اگر من حرکتی نکنم، چه توقعی است که خدا مرا در کارم موفق بدارد. وقتی می خواهم درس بخوانم و معلوماتم را بالا ببرم و دوست دارم خدا چنین توفیقی به من بدهد، مطمئنا بدون تلاش ممکن نیست و این سنت قطعی خداست که باید تلاش کنم و البته خدا هم برکت می دهد. اگر من برای خدا حرکت کنم، خدا هم مرا یاری می کند. در آیه هفتم سوره محمد (ص) می فرماید ان تنصروا الله ینصرکم. اگر خدا را یاری کنید، خدا هم شما را یاری می کند.
وی ضمن اشاره به قسمتی دیگر از این روایت اظهار داشت: کسی که جویای دوراندیشی است ولی اهل احتیاط نیست، در واقع خویش را مسخره کرده است. این دوراندیشی در واقع خام است که به منزل مقصود نمی رسد. در بعضی موارد باید با دقت عمل کرد و احتیاط لازم را داشت. انسان باید از خطرها دور شود و احتیاط کند و گرنه استهزا به نفس خواهد بود.
بهشت را به بها دهند
زارعی افزود: کسی که از خدا بهشت را می خواهد که همه ما این گونه هستیم ولی از سوی دیگر فکر می نماییم باید بدون هیچگونه صبر و زحمتی به این کامیابی بزرگ برسیم که این نگاه نادرستی است. کسی که می خواهد موفقیت های کوچک دنیایی را به دست آورد، باید اهل صبر باشد و برخی خواسته های خویش را کنار بگذارد.
وی اضافه کرد: کسی که می خواهد در کنکور امتیاز بالایی را به دست آورد، برخی تفریحات را بر خود حرام می کند تا بتواند موفق باشد. اگر ما بخواهیم به بهشت برسیم، طبیعی است که باید بر سختی ها و مشکلات صبوری نماییم. کسی که گندم می خواهد ولی کاشتن گندم در زمین، آبیاری کردن زمین، مراقبت از محصول و چیدن آنرا نمی خواهد، نباید انتظار درو کردن گندم را داشته باشد. در اینجا هم انسان با زبان عمل، عقل خویش را مورد سوال قرار می دهد.
این کارشناس مذهبی افزود: هر کسی که از شر آتش و عذاب جهنم به خدا پناه ببرد ولی شهوات دنیا را رها نمی کند و تصورش این است که از مسیر خواسته های بی در و پیکر و بر خلاف امر الهی می تواند از آتش دور بماند، در خیالی باطل است. این ها تناقض هایی است که در خواسته های ما شکل می گیرد و نشان داده است که به صورت عمیق به مسائل نگاه نکرده و در واقع خودمان را مسخره می نماییم. ما نمی توانیم بگوییم از آتش جهنم به خدا پناه می بریم و دقیقا مانند کسی رفتار نماییم که به عذاب جهنم باور ندارد یا ترسی از آن ندارد و از سوی دیگر به دنبال شهوات و خواسته های خود باشیم.
یاد خدا و اشتیاق به لقاء پرودگار
وی اضافه کرد: ثامن الحجج (ع) فرمود هر کسی که خدا را یاد کند و مشتاق لقای پروردگار نباشد خویش را به استهزا گرفته است. یاد کردن خدا موضوعی طبیعی است ولی معمولاً اشتیاق به لقاء پروردگار مانوس نیست. چون خدا را آنگونه که باید یاد نماییم، یاد نمی نماییم. خدا مجموعه ای از اسماء و صفات در حریم قدسی اوست که مایه امیدواری ما به رحمت اوست و اینها می تواند به ما شوق دهد.
زارعی افزود: وقتی انسان رحمت خدا را فهمید و این رحمت را عمیقا درک کرد و مهربانی را از خدا جدا ندید به صورت طبیعی مشتاق ملاقات با پرودگار خواهد شد ولی اگر از خدا تصوری به غیر از آن صفات و اسماء و خصوصیت های امیدبخش، جذاب، محبت آفرین و شوق آفرین داشته باشیم و آنگاه خدا را یاد نماییم، طبیعی است که مشتاق او نخواهیم بود. در واقع با این نوع از فهم خود، خویش را به تمسخر گرفته ایم که چطور خدا را یاد می نماییم ولی دیدار او را دوست نداریم.
چگونه یاد مرگ کنیم؟
وی اضافه کرد: همینطور هر کسی که مرگ را یاد کند ولی خودش را برای مرگ آماده نکند این شخص هم خویش را به استهزا گرفته است. در فرهنگ پیامبران و اولیای الهی یک حقیقت و آینده حتمی به نام مرگ وجود دارد که نباید از آن فرار کرد. چون فرار از آن معنا ندارد و البته به استقبال آن هم نباید رفت؛ چه از راه خودکشی که گناه کبیره است و چه از راه آرزو که حتی نباید آرزوی مرگ کرد. در روایات تاکید شده که قیمت شما بسیار پرارزش است و در لحظات عمرتان می توانید کارهایی بکنید که در طول عمرتان انجام نداده باشید. به ما گفته اند که آماده مرگ باشید.
این پژوهشگر مذهبی اظهار داشت: مثلا تا دو ماه پیش نه از تابستان فرار می کردیم و نه به استقبال آن می رفتیم. در نهایت خودمان را برای تابستان آماده می کردیم مثلا کولر و وسایل برودتی را آماده می کردیم. مرگ هم این گونه است. آنچه که مهم می باشد این است که انسان به یاد مرگ باشد. بعضی افراد به تعبیر پیامبر اکرم (ص) زرنگ هستند و بسیار یاد مرگ می کنند ولی بعضی کمتر یاد مرگ می کنند و غفلت بیشتری بر آنان حکمفرماست. مهم این است که هرگاه به یاد مرگ افتادیم، در فکر آمادگی برای این سفر باشیم.
زارعی افزود: ازاین رو اگر کسی از مرگ یاد کند ولی به یاد آمادگی برای مرگ نباشد گویی مرگ واقعیتی ندارد و بنابراین آمادگی برای آن هم لازم نیست و کسی که فکر می کند مرگ واقعیتی ندارد در واقع خویش را مسخره کرده است. بر همین مبنا باید مراقب باشیم که گرفتار لفظ بسندگی نشویم و فکر نکنیم که با الفاظ به مقصد می رسیم و بدانیم اگر خواسته هایی داریم باید از راه خودش دنبال نماییم و نمی توانیم آن خواسته ها را از راه دیگری تحصیل نماییم یا فکر نماییم آن خواسته ها خود به خود محقق خواهد شد.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب