عاملی:
راهکار چالش های حوزه انرژی، آب و منابع اساسی هوش مصنوعی است
به گزارش بازار مقاله، رییس شورای تحول علوم انسانی به دیدار خود با رئیس جمهوری اشاره نمود و اظهار داشت: در حوزه های انرژی، آب و منابع اساسی با مساله ناترازی رو به رو هستیم و چاره بنیادی این چالش ها هوش مصنوعی است.
به گزارش بازار مقاله به نقل از مهر، سعیدرضا عاملی رئیس شورای تحول و پیشرفت علوم انسانی، در نشست تبادل نظر اعضای دفتر دفاع از جامعه نخبگانیِ مرکز خدمات حوزه های علمیه کشور و حوزه علمیه اصفهان، به تبیین ریشه های تحول خواهی در انقلاب اسلامی، اهداف مندرج در بیانیه گام دوم انقلاب و لزوم بنیادین تحول در حوزه علوم انسانی پرداخت.
در ابتدای سخنان خود، پیروزی انقلاب اسلامی ایران در دوران مدرن را در جهت «تحول» تعریف کرد و هدف امام راحل (ره) از این تحول را «استقرار حکمرانی اسلامی در جامعه» دانست.
رئیس شورای تحول و پیشرفت علوم انسانی ضمن اشاره به طرح مشهور رهبر معظم انقلاب اسلامی، حضرت آیت الله خامنه ای، با عنوان «انسان ۲۵۰ ساله» که در سلسله سخنرانی های ایشان در کنگره جهانی حضرت رضا (ع) طی سه سال مطرح و بعدها به کتابی تبدیل شد اشاره کرد: «ایشان می فرمایند ائمه علیهم السلام همگی به دنبال تشکیل حکومت اسلامی بودند و باور داشتند که بدون حکومت اسلامی، اساس موردنیاز برای پیاده سازی اسلام در جامعه تحقق نمی یابد.» این دیدگاه، مبنایی برای لزوم حکمرانی و اجرای احکام الهی در سطوح کلان جامعه عرضه می کند.
تبیین اهداف سه گانه بیانیه گام دوم
عاملی در قسمت دیگری از سخنان خود به بیانیه «گام دوم انقلاب» اشاره کرد؛ اطلاعیه ای که رهبر معظم انقلاب در سال ۱۳۹۷ و در انتها چهل سالگی انقلاب آنرا به مثابه «طرحی برای آینده انقلاب» عرضه دادند.
وی سه محور کلیدی این بیانیه را چنین تشریح و تاکید کرد که بدون خودسازی نمی توان صدمه هایی را که در دهه نخست انقلاب وجود داشت، جبران کرد و تقوای الهی خیلی از مسایل و صدمه های اجتماعی را مرتفع می سازد. هدف دوم جامعه پردازی است، وی این هدف همچون «کار زرگری در زمینه اجتماعی» توصیف کرد؛ فرایندی که طی آن، اسلام در جامعه پیاده می شود و به یک «خواست و گرایش اجتماعی» تبدیل می گردد که مردم با اشتیاق به آن سمت حرکت می کنند. بالاترین و اصلی ترین هدف، تمدن نوین اسلامی است که «رکن رکین» آن همان «رکن اکبر»، یعنی توحید است.
عاملی توضیح داد: این طرح کلی اندیشه اسلامی از ایمان شروع می شود، به توحید می رسد و سپس نبوت و ولایت را بعنوان ارکان اصلی این تمدن معرفی می کند.
علوم انسانی؛ کانون تحول و دغدغه دیرین متفکران مسلمان
عاملی «علوم انسانی» را به جهت نقش محوری انسان، قلب و مرکز تحولات علمی دانست و کیفیت «هوای» تنفسی این علوم را تعیین کننده ارزیابی کرد.
وی خاطرنشان کرد: «اگر هوای سالمی در علوم انسانی تنفس شود، روشنفکری متعالی شکل می گیرد که از اندیشه هایی برخاسته است که باعث نجات بشر می شود؛ اما اگر این هوا آلوده باشد، آثار صدمه زا بدنبال خواهد داشت.»
وی «تحول در علوم انسانی» را دغدغه ای دیرینه در بین متفکران مسلمان حتی قبل از پیروزی انقلاب اسلامی توصیف کرد و به جریان های روشنفکری در جهان اسلام اشاره نمود که ایده هایی مانند «اسلامی سازی علوم» را در کشورهایی همچون مالزی، اندونزی و عربستان مطرح ساختند. در ایران نیز این مساله فورا بعد از انقلاب وارد برنامه های دانشگاهی شد.
عاملی «بومی سازی علم» را اولین و جدی ترین دغدغه در زمینه تحول علوم انسانی دانست؛ دغدغه ای که به باور او تنها از این مسیر میتوان «مسائل خودمان را حل کنیم».
وی در توضیح پیچیدگی این مساله به پیوند علم و هویت اشاره نمود و اخطار داد: اگر راهی پیدا نکنیم و در این عرصه گرفتار تشویش شویم، هویت های نامعین و هویت های چندرگه پدید می آیند.
او برای توضیح این تعارض، از تعبیر زیبایی در حکایت های مولانا بهره برد: حکایت فردی است که بر شتری سوار است؛ شتر میل به آشیانه خود دارد و سوار نیز میل به آشیانه خویش، اما این دو در دو جهت مخالف حرکت می کنند. وقتی حامل و محمول جهت های متفاوتی دارند، کشش هایی ایجاد می شود که نمی تواند به تحول بینجامد.
به باورعاملی، بومی سازی امری پذیرفته شده است و نمونه روشن آن در تجربه تاریخی ژاپن بعد از اصلاحات میجی قابل مشاهده است؛ دورانی که امیر ژاپن هم زمان دو شعار «جهانی گرایی» (گشودن درهای جهان) و «بومی سازی» را بیان نمود. ژاپنی ها در تعامل با غرب خیلی مشکل گیر بودند و در پذیرش ایده های جدید، نگاهی انتقادی اتخاذ می کردند تا نظریه ها قبل از ورود به اقتصاد و فرهنگ بومی بطور جدی نقد شوند.
رئیس شورای تحول و پیشرفت علوم انسانی، در تقابل با دو نگاه «ملی گرایی» و «جهانی گرایی»، از «اسلامی سازی» بعنوان «نگاه سوم» یاد کرد؛ نگاهی که هدف آن پیشرفت جمهوری اسلامی ایران است و نباید با دکترین نظام در تعارض قرار گیرد.
وی ضمن اشاره به تأسیس شورای اسلامی سازی علوم انسانی در سال ۱۳۸۸ و تشکیل آن بدنبال دغدغه های رهبر معظم انقلاب، به طرح دو پرسش کلیدی در آن زمان اشاره نمود آیا علوم انسانی فعلی با اندیشه اسلامی تناسب دارد؟ و آیا برای فارغ التحصیلان این علوم، شغلی متناسب تعریف شده است؟
عاملی با تاکید بر اهمیت پرسش دوم در حوزه اشتغال، نتایج یکی از بررسی های اخیر را «تکان دهنده» عنوان نمود و اظهار داشت: اخیراً بررسی کردیم؛ در مشاغل دولتی آزمون استخدامی برگزار می گردد. سازمان امور اداری و استخدامی یک آزمون برگزار می کند؛ در آن آزمون، ۷۲ درصد رشته های علوم انسانی، رشته شغلی ندارند.
وی نبود تعریف شغلی برای این حجم از رشته ها را ناشی از آن دانست که «شالوده و بنیان» علوم انسانی موجود با «علوم انسانی غربی» گره خورده و اقدامات انجام شده برای حل این مسئله خیلی محدود بوده است.
رئیس شورای تحول و پیشرفت علوم انسانی در ادامه نشست تاکید کرد که هرچند اصلاحات کنونی در ساختار علوم انسانی ضروریست، اما این اصلاحات «همچون ساختمانی است که تغییر کرده ولی پیکره آن بازهم غربی است». وی توضیح داد که علوم غربی با شالوده ای غیرالهی و متناسب با جامعه غرب شکل گرفته و بطور کامل قادر به حل مسایل بومی ایران نیست؛ برای اینکه علمی که مسئله ای در لندن را حل می کند، لزوماً نمی تواند مسئله بومی ما را حل کند.
ملاک اصلی در مفید بودن دانش: تناسب با متغیرهای بومی و آرمان الهی
عاملی، معیار سودمندی یک «تجربه دانشی» را تناسب آن با «متغیر اصلی» جامعه ایران و مسیر آرمان های آن دانست. وی تاکید کرد: تجربه دانشی برای ما مفیدست که بتواند با آن متغیر اصلی که در جامعه به کار می گیریم، تناسب داشته باشد؛ اما اگر دانشی در راستای مسیر ما قرار نگیرد، نمی تواند برای جامعه مفید واقع شود.
وی اضافه کرد: بازهم می توانیم مسیر بازآرایی علوم انسانی و علوم اجتماعی را متناسب با اندیشه الهی، مسایل بومی ایران و آرمان اصلی که همان تمدن نوین اسلامی است، دنبال کنیم؛ مسیری که البته آسان نیز نیست.
رئیس شورای تحول به درج تکالیف مهم و اساسی برای علوم انسانی در مراحل غائی تدوین برنامه هفتم توسعه اشاره نمود و خاطرنشان کرد: اگر ماده ۱۱۹ بند ۲۳ برنامه هفتم را ملاحظه کنید، در آن بر روزآمدسازی علوم انسانی، بازبینی در رشته های این حوزه، تدوین کتب مرجع و همین طور تعریف ساختار رشته ای که منجر به تطبیق رشته ها با مشاغل و نیازهای شغلی جمهوری اسلامی شود، تاکید شده است.
شکل گیری شرکت های دانش بنیان در حوزه های نرم
عاملی یکی از مهم ترین تحولات موردنظر را ایجاد شرکت های دانش بنیان در حوزه علوم انسانی برشمرد. وی تصریح کرد که متاسفانه مفهوم فناوری به اشتباه فقط معادل «فناوری سخت» تلقی شده، در حالیکه فناوری یک «بسته» است و می تواند بر پایه علوم انسانی فرآیندهای مختلف را تسهیل و کارآمد کند.
او ضمن اشاره به اهمیت رابطه علم، صنعت و پیشرفت، تاکید کرد که حوزه علوم انسانی نیز نیازمند شرکت های دانش بنیان است. به گفته ی ایشان، مسیر تشکیل این شرکت ها فراهم شده و معاونت علمی و فناوری رئیس دولت آمادگی دارد تا از ۳۰۰۰ شرکت دانش بنیان در حوزه علوم انسانی، علوم اجتماعی و هنر حمایت کند. این شرکت ها می توانند تعریف مشخص و دقیقی از کارهای ممکن در این حوزه عرضه کنند.
نقش علوم انسانی در حل معضلات اجتماعی
عاملی با ذکر نمونه ای از چالش های اجتماعی، اهمیت نقش شرکت های دانش بنیان علوم انسانی را ملموس ساخت. وی به افزایش نگران کننده تعداد خانواده های تک سرپرست در ایران اشاره نمود و اظهار داشت که آمار این خانواده ها بصورت ناگهانی رشد یافته است: حدود ۱۲.۵ درصد از ۲۶ میلیون خانواده کشور، توسط مادر اداره می شود.
او افزود که هم زمان، نرخ طلاق و میانگین سن ازدواج در بین زنان و مردان نیز افزایش پیدا کرده است. این وضعیت نشان داده است که علوم انسانی باید بصورت تخصصی و مسئله محور به حل این مسایل بپردازد.
رئیس شورای تحول، مسئله رشد جمعیت را دغدغه اصلی رهبر معظم انقلاب دانست و تاکید کرد که اگر هشدارهای ایشان نبود، این مساله جدی گرفته نمی شد.
وی ضمن اشاره به سیاستهای گذشته که باعث کاهش رشد جمعیت و حتی رسیدن به سطح رشد منفی شد، اشاره کرد: قوانین کاهش رشد جمعیت اجرا شد و نتیجه آن کاهش نرخ رشد و تمایل به رشد منفی بود.
او بر این نکته تاکید کرد که حل مسایل حیاتی کشور همچون بحران جمعیتی در گرو تحول، بازآرایی و کارآمد سازی علوم انسانی متناسب با مبانی و نیازهای بومی جمهوری اسلامی ایران است.
رئیس شورای تحول و پیشرفت علوم انسانی در قسمت پایانی سخنان خود در نشست هم اندیشی، تمرکز بحث را بر تحلیل وضعیت اجتماعی کشور و تاثیر تکنولوژی های جدید بر «همبستگی اجتماعی» و «اقتصاد جهانی» معطوف ساخت. وی ضمن اذعان به وجود نارضایتی های حقیقی در جامعه، بر لزوم استفاده از ظرفیت علوم انسانی برای تقویت سرمایه اجتماعی تاکید کرد.
وفاداری مردم به انقلاب و خطر «بازنمایی معادله یکی مساوی همه
»
عاملی ضمن اشاره به درک عمیق مردم از شرایط حساس کشور، حضور پرقدرت آنان در بزنگاه هایی همچون 22بهمن را نشانه وفاداری و پویایی انقلاب دانست. وی اشاره کرد که مردم، با وجود حقیقت هایی نظیر «فساد»، «اختلاس» و «نامرادی ها» که آزاردهنده است و دشمن نیز آنها را برجسته می کند به خوبی تهدیدهای اساسی مقابل انقلاب اسلامی را تشخیص می دهند.
او اخطار داد که یکی از «تکنیک های جنگ نرم» دشمن، استفاده از «بازنمایی معادله یکی مساوی همه» است: دشمن مسایل را پررنگ کرده و از یک مورد، تصویری عمومی و فراگیر می سازد و آنرا بعنوان یک نماد اجتماعی برجسته می کند. هنگامی که این بازنمایی خیلی قوی باشد، می تواند معادله یکی مساوی همه را شکل دهد.
عاملی ضمن اشاره به جنگ دوازده روزه اخیر، آنرا نقطه عطفی در تاریخ مواجهه ایران با دشمنان توصیف کرد که پیام روشنی صادر کرده است: انقلاب اسلامی زنده و پویاست و جمهوری اسلامی مورد تقاضای ملت ایران است.
وی بر این اساس تاکید کرد که باید فاکتورها و عواملی را شناسایی کرد که باعث تقویت «سرمایه اجتماعی» و «همبستگی ملی» می شوند و علوم انسانی در این راه جایگاهی اساسی دارد.
منبع انبوه کاربران: قدرت نوین فناوری و نقش کاربر-کنشگر
رئیس شورای تحول، مهم ترین عامل تقویت یا تضعیف همبستگی اجتماعی را ظهور «فناوری های جدید» دانست که قدرت و دامنه اثرگذاری آنها نسبت به فناوری های گذشته، به مراتب گسترده تر است. وی ضمن اشاره به منطق «منبع انبوه» (Crowdsourcing) در فضای مجازی توضیح داد: نزدیک به ۷۰ میلیون کاربر فعال در فضای مجازی در ایران وجود دارد که هر یک از آنان به منبعی برای کنش اجتماعی تبدیل گشته اند.
او تفاوت بنیادین فضای کنونی با گذشته را در تغییر «مکان» به «فضا» دانست؛ بدین معنا که در گذشته، کنش اجتماعی محدود به مکان و محیط جغرافیایی بود و تأثیرگذاری بتدریج و با سرعت کم رخ می داد، اما حالا فضای مجازی بستری فراهم نموده است که در آن، کاربر که پیشتر تنها «مخاطب» و «دریافت کننده» بود، به «بازنشر کننده»، باز تولیدکننده» و حتی «عامل محوری» در تشکیل روندهای اجتماعی تبدیل گشته است.
وی تاکید کرد که این «قدرت فرد» و ظرفیت «منابع انبوه»، می تواند «در خدمت حرکت مردمی برای احیای فرهنگ اسلامی، در راه پیشرفت جمهوری اسلامی و در راستای تحقق شاخصهای تمدن اسلامی» قرار گیرد؛ اما در مقابل، دشمنان خصوصاً رژیم صهیونیستی مهم ترین ابزار تخریب و جنگ نرم خویش را نیز از همین رسانه های اجتماعی و فضای مجازی به کار می گیرند.
عاملی تاکید کرد که فضای مجازی فقط یک تحول فناورانه جزئی نیست، بلکه «تغییری بنیادین در فناوری» است که زیست بوم زندگی انسان را بطور کامل تحت تاثیر قرار می دهد.
وی برای تبیین اهمیت اقتصادی این فضا به ارزش بازار رمز ارزها اشاره نمود که حالا حدود دو درصد تولید ناخالص جهانی را تشکیل می دهد و کل اقتصاد این محیط به حدود ۱۰ تریلیون دلار رسیده است.
او اخطار داد که امروز «خریدهای مردم، تفریح، ارتباطات، نظام بانکداری، خدمات دولتی و سازوکار حکمرانی» همگی به فضای مجازی منتقل شده اند و این حقیقت، نیازمند بازبینی و تحول در دکترین دولت می باشد.
هوش مصنوعی؛ راهکار ناترازی های کشور
رئیس شورای تحول به دیدار خود با رئیس دولت اشاره نمود و گفت در حوزه های انرژی، آب و منابع اساسی با مسئله «ناترازی» مواجه هستیم و راهکار بنیادی این چالش ها «هوش مصنوعی» است. او هوش مصنوعی را کلید «استفاده بهینه از منابع» دانست و شاخص اصلی راندمان را «نسبت داده به ستانده» معرفی کرد؛ نسبتی که با استقرار هوش مصنوعی در حکمرانی قابل ارتقا است.
وی بر لزوم پذیرش منطق های جدید برخاسته از هوش مصنوعی و فضای مجازی تاکید کرد و مهم ترین سرمایه جامعه را نه سرمایه مادی، بلکه «سرمایه اسلام و معنویت» عنوان نمود.
منطق بی نهایت در اقتصاد فضای مجازی و لزوم تحول در حکمرانی
عاملی با تبیین منطق نوظهور اقتصادی در بستر هوش مصنوعی و فضای مجازی، به مفهوم «بهره وری مجازی» اشاره نمود. وی اظهار داشت: «اگر ستانده ما منطقی باشد، در این منطق ریاضی هر عددی که بسمت بی نهایت میل کند، برابر با بی نهایت است.»
او توضیح داد که در زمینه داده، هرچه میزان داده افزایش یابد، ظرفیتهای حاصل از آن نیز «به سمت بی نهایت» حرکت می کند؛ منطقی که یک «اقتصاد جدید» را رقم می زند.
او با مثال زدن از بانکداری الکترونیک اظهار داشت: در بانکداری شعبه ای، عرضه یک خدمت به یک فرد مانع ارایه خدمت به دیگری است؛ اما در فضای الکترونیک، خدمات مانند نعمت های بهشتی اند؛ هرقدر خدمت بگیرید، خدمت دیگری محدود نمی گردد.
به گفته وی، فهم این منطقِ راندمان مجازی، ساختار اقتصادی کشور و وزارتخانه ها را ناگزیر به تغییر می کند و الگوی حکمرانی باید بسمت حکمرانی الکترونیک و حکمرانی هوشمند حرکت نماید.
هوشمندسازی؛ حذف دیوان سالاری و واسطه ها
رئیس شورای تحول، معنای ساده هوشمندسازی را «حذف ارتباط گر و ارتباط گیر» دانست. او با اعلان اینکه وظیفه اصلی دولت عرضه خدمات است، تاکید کرد: حدود ۷۰ درصد خدمات دولتی از جنس بوروکراسی و دیوان سالاری است و میتوان با هوشمندسازی و استفاده از فضای مجازی و هوش مصنوعی این واسطه ها را حذف کرد: هوشمندسازی یعنی حذف ارتباط گر و ارتباط گیر؛ باید خیر فضای مجازی و هوش مصنوعی را بگیریم و جای شر آنرا پر نماییم.
وی از نخبگان حوزه علمیه درخواست یاری کرد و گفت خداوند راه مهمی را پیش روی ما قرار داده است. او بار دیگر «سرمایه اسلام» را مهم ترین سرمایه جامعه دانست و تاکید کرد که این سرمایه باید در زندگی حقیقی کارآمد شود.
به طور خلاصه، وی ضمن اشاره به سیاست های گذشته که سبب کاهش رشد جمعیت و حتی رسیدن به سطح رشد منفی شد، اشاره کرد: قوانین کاهش رشد جمعیت اجرا شد و نتیجه آن کاهش نرخ رشد و تمایل به رشد منفی بود. وی عنوان کرد: اگر ستانده ما منطقی باشد، در این منطق ریاضی هر عددی که بسمت بی نهایت میل کند، برابر با بی نهایت است. او با مثال زدن از بانکداری الکترونیک عنوان کرد: در بانکداری شعبه ای، عرضه یک خدمت به یک فرد مانع ارائه خدمت به دیگری است؛ اما در فضای الکترونیک، خدمات مانند نعمت های بهشتی اند؛ هرقدر خدمت بگیرید، خدمت دیگری محدود نمی گردد.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان بازارمقاله در مورد این مطلب