ستاره های جهانی میراث فرهنگی كرمان
بازار مقاله: استان زیبا و تاریخی کرمان، میزبان هفت اثر جهانی ثبت شده در لیست آثار یونسکو است که ظرفیت و فرصت بی نظیری در حوزه گردشگری برای دیار کریمان فراهم آورده و موقعیت ممتازی به آن بخشیده است.
به گزارش بازار مقاله به نقل از ایرنا، کشور باستانی ایران با برخوداری از غنای فرهنگی، تعداد ۲۴ اثر ثبت شده در لیست آثار میراث جهانی دارد که از این تعداد استان کرمان، با پنج پرونده و هفت اثر معادل حدود ۲۵ درصد، بیشترین تعداد آثار جهانی را در خود جای داده است.
باغ شاهزاده ماهان، ارگ تاریخی بم، روستای تاریخی دستکند میمند، بخشی از بیابان لوت و قنوات سه گانه گوهر ریز جوپار و اکبر آباد و قاسم آباد بم آثار ثبت شده جهانی کرمان هستند که اغلب آنها آوازه جهانی و جزو میراث پرارزش تاریخ دنیا، ایران و کرمان محسوب می شوند.
ثبت این تعداد اثر جهانی، علاوه بر حفظ و مرمت این آثار، موقعیت بسیار مناسبی برای جذب گردشگران به سرزمین چهار فصل کرمان پدید آورده که باید با نگهداری درست و مرمت این گنجینه های بشری و یادگاران پیشینیان، میراثی گرانقدر برای آیندگان گذاشت.
ارگ تاریخی بم ققنوس کویر
ارگ تاریخی بم بعنوان بزرگترین بنای خشتی جهان با معماری اعجاب انگیز و با قدمتی ۲ هزار و ۵۰۰ ساله در حاشیه کویر لوت و نزدیکی شهر بم و در فاصله ۱۸۵ کیلومتری شرق مرکز استان کرمان قرار گرفته است که جزو مشهورترین بناها و جاذبه های تاریخی و گردشگری کشور به حساب می آید.
ارگ بم، به مساحت تقریبی ۲۰۰ هزار مترمربع از گونه های معماری گوناگونی همچون دیوار حصار، برج و بارو و دروازه های متعدد، مسجد، بازار، تکیه، کاروانسرا، مدرسه، حمام، زورخانه و محله های مسکونی با خانه های اعیان نشین یا عامه نشین، بخش حاکم نشین شامل سربازخانه، اصطبل، آسیاب، خانه فرمانده قشون و بخش اقامت حاکم شامل خانه حاکم، عمارت چهارفصل و برج دیده بانی تشکیل شده است.
ارگ و شهر بم همچون قلعه های نظامی بسیار مهم و تاریخی به شمار می روند که در بین قلعه عمارت حاکم نشین روی صخره ای طبیعی بنا شده که دارای پنج طبقه است و همگی از جنس خشت و گل. ستون ها و قوس ها باقی مانده در قلعه بم، مغازه های نانوایی، روغن گیری و قفسه های خشتی در بازار قلعه نشان از رونق گذشته آن دارد و سازه ارگ بم نمونه کاملی از شیوه های معماری ایران است.
به نظر کارشناسان ارگ بم به علل مختلف همچون دارا بودن گونه های مختلف بناهای تاریخی و محله های مسکونی و شیوه ترکیب و اتصال آنها با یکدیگر و شکل قرار گیری بناها بر روی شیب تپه و ختم شدن کل مجموعه در پایان به عمارت منحصر بفرد چهار فصل در بالاترین نقطه، دارای ارزشهای فراوان معماری و شهر سازی است.
این بنا با قدمت ۲ هزار و ۵۰۰ ساله تا ۲ قرن پیش سکونتگاه مردم بم بود و حوادث و اتفاقات زیادی را در طول قرن ها به خود دیده و در همین مکان لطفعلی خان زند به اسارت حاکم قلعه درآمد و به آقا محمدخان قاجار تحویل گردید.
ارگ بم بعد از غائله آقا خان محلاتی از سکنه خالی شد و ارتش هم در سال ۱۳۰۹ هم از ارگ خارج گردید و از آن زمان بعنوان یک اثر تاریخی از آن حفاظت می شود.
ارگ بم و منظر فرهنگی آن در ۱۷ تیر سال ۸۲ در لیست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید که این بنای پرارزش تاریخی پیش از آن در سال ۱۳۴۵، با شماره ۵۱۹ در لیست میراث ملی به ثبت رسیده بود.
ارگ بم حوادث و وقایع تاریخی بسیاری را به خود دیده است که مهم ترین آن زلزله ۶.۶ ریشتری صبحگاه پنجم دی ۱۳۸۲ بود که در جریان آن قسمت بزرگی از این بنا فرو ریخت، اما با عملیات مرمت و بازسازی انجام گرفته در طول سال های گذشته ۸۰ درصد آن بازسازی و آماده پذیرش گردشگران و مسافران قرار گرفته است.
برای بازدید از این بنای تاریخی میتوان با هواپیما، قطار و از راه بزرگراه کرمان - بم، به این شهر سفر کرد و از دیدن عظمت و زیبایی ارگ لذت برد.
باغ شاهزاده ماهان جواهر کرمان
گردشگران و مسافران در مسافرت به استان کرمان، یکی از مقاصد مهم گردشگری خویش را باغ شاهزاده ماهان می دانند، باغی که مانند نگینی در دل کویر تفتیده می درخشد و علاقه مندان زیادی را به خود جلب می نماید.
باغ شاهزاده ماهان که به گوشه ای از بهشت در کویر معروف است، یکی از مهم ترین مناطق گردشگری کرمان به حساب می آید و بعنوان یکی از شاهکارهای باغ های سنتی ایرانی به ثبت جهانی رسیده است.
باغ شاهزاده (شازده) در ماهان و ۳۵ کیلومتری جنوب کرمان قرار گرفته و نه فقط از مراکز تفریحی و تفرجگاه های با صفا و آثار تاریخی و دیدنی کرمان است، بلکه یکی از زیباترین باغ های چشم نواز کشور به حساب می آید.
این باغ یادگار عبدالحمید میرزا فرمانفرما حاکم عصر قاجار در کرمان است که آنرا در دامنه کوه های تیگران و در زمینی به مساحت ۵.۵ هکتار و با ۲ مجموعه بنای پرارزش شرقی و غربی و حمامی خصوصی بنا کرد.
طول این باغ ۴۰۷ متر و عرض آن ۱۲۲ متر است و با بیجه هایی که به فرمان حاکم، از کوهستان پاریز و به صورت مجانی آورده شد، شکل گرفت و همچون زیبایی های این باغ، فواره ها و حوض هایی است که آبرسانی آنها بر مبنای محاسباتی بسیار دقیق و کارشناسانه صورت گرفته و از مشخصه های این باغ به حساب می آید.
بناهای باغ عبارتند از کوشک اصلی یعنی سکونتگاه دائمی و یا فصل مالک که در انتهای فوقانی باغ قرار دارد و سر در خانه در مدخل باغ به صورت بنایی خطی جبهه ورودی باغ را اشغال کرده و در ۲ طبقه بنا شده است. این باغ علاوه بر سردر، شامل عمارت شاه نشین و حمام هم است و هم اکنون قسمت شاه نشین، به یک رستوران تبدیل گشته و توسط بخش خصوصی اداره می شود.
در این باغ درختان میوه متنوعی به چشم می خورد و در جلوی عمارت هم حوض ها و فواره ها آب نمای زیبایی را ایجاد کرده است، که هر ساله گردشگران از این باغ زیبای ایرانی بازدید می کنند و از زیبایی و طراوت آن لذت می برند.
این اثر در ۱۴ آبان ۱۳۵۳ با شماره ثبت ۱۰۱۲ بعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده و در سال ۲۰۱۱ در نشست سی و پنجم میراث جهانی یونسکو به همراه هشت باغ ایرانی دیگر در لیست میراث جهانی یونسکو به ثبت جهانی رسید.
برای بازدید از باغ شاهزاده، باید به شهر خوش آب و هوا و ییلاقی ماهان در ۳۰کیلومتری شرق شهر کرمان سفر کرد که مسیر اصلی آن اتوبان هفت باغ علوی است، علاوه بر بازدید از باغ شاهزاده غرفه های نمایش و فروش صنایع دستی کرمان هم در این مکان تاریخی فعالیت دارند.
روستای دستکند میمند شهربابک، حیات چند هزار ساله
بازدید کنندگان از روستای دستکند میمند برای اولین بار با یکی از اعجاب انگیز ترین سازه های دست بشر روبرو می شوند که در طول هزاران سال قدمت هنوز زندگی در آن جریان دارد و مناظر حیرت انگیزو زیبایی را نظاره می کنند.
وستای دستکند (صخره ای) سه هزار ساله میمند از روستاهای تاریخی کرمان در ۳۰ کیلومتری شهربابک و ۱۷۰ کیلومتری شمال غرب مرکز استان واقع شده است که بعنوان هفتمین منظر فرهنگی- طبیعی و تاریخی در جهان موفق به دریافت جایزه مرکوری شده است.
ساکنان این روستای تاریخی در جهان دارای آداب و رسوم خاص بوده و هنوز روابط سنتی زندگی در آن حفظ شده و در زبان و گویش هم همچنان از کلمات پهلوی ساسانی استفاده می شود به نحوی که میتوان تعامل انسان و طبیعت در هزاره دوم میلادی را به خوبی در آن دید.
نقل قول های متفاوتی در ارتباط با قدمت این روستا گفته شده است بعضی آنرا به قرون هشتم و هفتم قبل از میلاد نسبت داده و برخی آنرا متعلق به قرون دوم و سوم میلادی و برخی هم بر مبنای سنگ نگاره ها و نقوش صخره ای موجود در این منطقه، قدمت آنرا به چند هزار سال قبل می دانند.
روستای میمند دارای آب و هوای معتدل کوهستانی است که چهار ماه پایانی سال، اهالی این روستا به دامداری و باغداری مشغول هستند و چهار ماه اول سال را در سر آغل های دشت سپری می کنند.
در میمند آنچه که بیشتر از همه نگاه هر بیننده ای را به خود جلب می کند بافت و ساختار خانه ها در دل صخره هاست که در ساخت این خانه ها نه نشان از آجر، نه ملات و نه خشت است و این همه زیبایی که به یکجا در طول مدت زمان طولانی آفریده شده است امروز همه را غرق خود کرده است.
کیچه در گویش میمندی نامی است که برای این خانه های دستکند در دل کوه نهاده شده است که هرکدامشان شکل و ساختاری متفاوت دارند وحدود ۴۰۵ کیچه کوچک و بزرگ و ۲ هزار و ۵۶۰ اتاق در این روستا وجود دارد که هر کدام شامل یک یا چند اتاق و اصطبل می باشد.
فضای داخل خانه ساده و دلنشین طراحی و چیده شده است، کف آنها اغلب از گلیم، نمد و قالی های دست باف میمندی فرش شده است و طاقچه هایی در اتاق ها کنده شده است که محل نگهداری ظروف، چراغ و جای رختخواب ها است که برخی از این خانه ها به واحدهای بومگردی تبدیل گشته اند تا گردشگران از تجربه بی نظیر اقامت در این روستای سه هزار ساله لذت ببرند.
حمام، مسجد، حسینیه و مدرسه هم که با معماری در ارتباط با خود ساخته شده اند از جاذبه های گردشگری د ر میان این دستکندها در میمند به شمار می آیند.
این روستای باستانی که با شماره ۴۱۳۵ در لیست آثار ملی به ثبت رسید و در تیرماه سال ۱۳۹۴ مصادف با چهارم ژوئیه ۲۰۱۵ در سی و نهمین اجلاس میراث فرهنگی یونسکو پرونده منظر فرهنگی میمند شهربابک مورد بررسی قرار گرفت و با کسب اکثریت آرا بعنوان نوزدهمین اثر جهانی ایران در لیست یونسکو به ثبت رسید.
مسافران و توریستهایی که قصد بازدید از روستای میمند را دارند، باید از کرمان به سمت رفسنجان و سپس شهربابک طی مسیر کنند و حدود ۳۰ کیلومتری شهربابک با عبور از معابر کوهستانی وارد این روستا شوند.
بیابان لوت، طبیعتی اعجاب آور
بیابان یا کویر لوت، پدیده طبیعی است که جزو بی نظیرترین و عجیب ترین عارضه های خدادی در دنیا و کشور به حساب می آید، کسانی که به لوت سفر کرده اند، چشم انداز ها و منطره های آنرا در روز و شب از یاد نمی برند.
بیابان لوت در عرصه ای به وسعت ۲۲ هزار و ۷۸۰ کیلومتر مربع از ناحیه مرکزی تا جنوب شرقی کشور گسترده است اما حریم آن ۱۷ هزار و ۹۴۱ کیلومتر محاسبه شده که میان سه استان خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان و کرمان واقع شده است.
این میراث جهانی با شاخص ترین عوارض محیط طبیعی بیابان های دنیا نظیر ناحیه کلوت ها با داشتن مرتفع ترین یاردانگ های (شیارهای) دنیا، گرمترین نقطه سطح کره زمین، بلندترین تپه های ماسه ای و نبکاهای جهان، خندق های عظیم فرسایشی، شبکه های هیدرولوژیک، چاله های زمین ساختی، پدیده های کم نظیر نمکی و دشت های وسیع ریگی (هامادا)، روستاهای تاریخی و استقرارگاه های انسانی در حاشیه آن از اعجاب انگیز ترین و دیدنی ترین نقاط کشور به حساب می آید.
هر چند سابقه تاریخی کویر لوت به حدود هفت هزار سال قبل بر می گردد، اما به علت شرایط ویژه حاکم بر این منطقه، کمتر جاذبه ها و ظرفیت های متنوع و مختلف بیابان لوت شناخته شده و از این ثروت خدادادی استفاده شده است.
قرار گرفتن قطب حرارتی زمین در این بیابان و همینطور قرار گرفتن خیلی از محوطه های قبل از تاریخ و تاریخی در عرصه و حریم اثر، وجود محوطه ها و گورستان های دوره مس سنگی و دژ های تاریخی به همراه قنات های زیبا و دیدنی منطقه از دیگر خصوصیت های بیابان لوت است.
برای سفر به بیابان لوت سه دروازه اصلی، شهداد، فهرج و راور وجود دارد که دروازه اصلی آن در بخش شهداد واقع شده است که در فاصله ۱۰۰ کیلومتری شرق مرکز استان قرار دارد.
بیابان لوت در تاریخ ۲۷ تیر ۱۳۹۵ در چهلمین نشست میراث جهانی یونسکو با اجماع همه کشورهای عضو در کمیته میراث جهانی، این اثر منحصر بفرد بعنوان اولین اثر طبیعی ایران در لیست میراث جهانی یونسکو قرار گرفت.
علاقه مندان و گردشگران برای بازدید از این پدیده کم نظیر طبیعی به علت ناشناخته بودن و مشکلات پیش بنی نشده، حتما با تورها و راهنمایان گردشگری آشنا به موقعیت منطقه به بیابان لوت سفر کنند، ضمن اینکه برای بازدید از لوت محدودیت هایی هم در نظر گرفته شده است.
در سال های اخیر پایگاه میراث جهانی لوت شهداد، سفر به این منطقه را برای پیشگیری از صدمه های احتمالی به محیط زیست جغرافیا و حیات گیاهی و جانوری لوت، ضابطه مند کرده و کمپ هایی توسط بخش خصوصی برای اقامت گردشگران در نظر گرفته شده است.
قنات، میراث جهانی نیاکان کرمان
قنات ها، رگ های حیاتی می باشد که نیاکان ما با معماری اعجاب آور و پشتکاری مثال زدنی برای انتقال آب این منبع حیات، ساخته اند که در سرزمین های کم آب و خشک کویری، زندگی را ممکن ساخته است.
استان کرمان میزبان مهم ترین قنات های کشور به حساب می آید و حضور سه قنات ثبت جهانی در این استان نشان دهنده جایگاه و اهمیت ویژه قنات ها در تمدن و فرهنگ دیار کریمان است.
قنات گوهر ریز در دامنه کوه های جوپار کرمان واقع شده و به لحاظ منطقه ای و موقعیتی الان یکی از قنات های مهم استان به حساب می آید.
در مورد سابقه این قنات اطلاعات دقیقی در دست نیست اما قدمت آن بیشتر از ۷۰۰ سال تخمین زده می شود و برپایه اظهارات افراد محلی بعد از کم آب شدن چشمه های اطراف، یکی از بانوان منطقه بنام گوهر که از عشایر متمول بود، تمامی چشمه های این منطقه را خریداری و قنات گوهر ریز را بوجود آورده است.
این قنات الان یکی از فعال ترین قنوات منطقه است و آب آن از کوه های جوپار تأمین می شود که شیرین و قابل شرب است. در گذشته آسیابی به نام آسیاب بالا بر روی این قنات ساخته شده بود که تا سال ۱۳۵۸ فعالیت داشت.
طول قنات گوهر ریز سه هزار و ۵۵۶ متر و با ۱۲۹ حلقه چاه در ۶شاخه، با دبی آب کنونی ۱۰۰ لیتر بر ثانیه، حدود ۳۳۰ هکتار از باغات و اراضی کشاورزی را آبیاری می کند.
این قنات از ۶ رشته قنات حسین یوسف، ختمی، رو به آب، حاج محمد نوش، تل سفید و دروازه تشکیل می شود و عمیق ترین مادر چاه در رشته قنات تل سفید به عمق ۵۰.۲۴ متر قرار دارد.
قنات گوهر ریزجوپار با داشتن آب فراوان و ۶ رشته قنات منحصر بفرد بوده و سال ۹۳ در لیست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
برای دیدن قنات گوهر ریز جوپار باید به شهر خوش آب و هوا و زیبای جوپار در فاصله ۳۵ کیلومتری شرق شهر کرمان سفر کرد و با هماهنگی امکان بازدید از بخشی از سازه دیدنی قنات میسر است.
۲ قنات اکبرآباد و قاسم آباد بم هم در لیست آثار جهانی، قرار گرفته اند که قدمت این ۲ قنات به اواخر دوران قاجاریه و پهلوی اول می رسد و برخلاف اغلب مسیر طولانی سایر قنات های ایران، طول هر کدام از آنها به حدود چهار کیلومتر می رسد و به نسبت طول کم، حجم آب دهی زیادی دارند.
میزان آب دهی قنات قاسم آباد حدود ۹۰ لیتر بر ثانیه و قنات اکبرآباد ۶۰ لیتر بر ثانیه می باشد که جزو قنات های پر آب استان کرمان هستند و حدود ۳۰۰ هکتار از پوشش باغات منطقه را آبیاری می کنند.
قنات های اکبرآباد و قاسم آباد با فاصله ناچیز و به موازات یکدیگر قرار دارند و مادر چاه دو قنات در شرق بم و مظهر آنها در شمال شرق بروات بم قرار دارد.
مادرچاه، محور عبور و آبریز این ۲ قنات در محدوده هایی قرار دارد که سال ۱۳۸۳ جزو منظر فرهنگی بم به ثبت جهانی رسیده است.
سفره تغذیه کننده آب قنات ها بر روی گسل بم - بروات قرار دارد و به علت اینکه بخش زیادی از محور عبوری این ۲ قنات از بافت سخت و محکم می گذرد ریزش نداشته و احتیاج به لایروبی کمتری دارد.
تاکنون این ۲ قنات تحت مالکیت خصوصی قرار داشت که با عنایت به جهانی شدن آن پایگاه ثبت جهانی برای این قنات ها ساخته شده است.
قنات های اکبرآباد و قاسم آباد در حاشیه شهر بم و در فاصله ۱۹۰ کیاومتری شرق مرکز استان قرار دارند و کوچه باغ ها و معابر بوجود آمده طی مسیر عبور این قنات ها هم اکنون جزو جاذبه های گردشگری می باشد.
روند ثبت جهانی قنات های استان کرمان از اواسط سال ۲۰۱۵ با تکمیل پرونده ثبت و تحویل آنها به کمیته میراث جهانی یونسکو شروع شد و پرونده قنات ایرانی در چهلمین نشست کمیته میراث جهانی یونسکو در سال ۲۰۱۷ در شهر استانبول ترکیه عنوان شد و با ثبت جهانی ۱۱ قنات ایرانی در این اجلاس، سهم استان کرمان سه قنات گوهر ریز جوپار، قاسم آباد و اکبرآباد بم بود.
در خاتمه باید اظهار داشت که این آثار منحصر بفرد تاریخی و طبیعی در استان کرمان در دوران پساکرونا چشم انتظار قدوم مبارک توریستهای داخلی و خارجی هستند.
منبع: marketdoc.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب